ارومیه همچنان در ترافیک؛ مدیریت شهری پشت چراغ قرمز

به گزارش برنا؛ خیابان های شهر ارومیه با جمعیتی بیش از ۸۰۰ هزار نفر و تردد روزانه حدود ۲۵۰ هزار خودرو، از هسته مرکزی مانند خیابان‌های حسنی و شهید بهشتی گرفته تا حاشیه‌های کمربندی، به صحنه‌ای از ازدحام مداوم، آلودگی هوا و استرس مزمن برای شهروندان بدل شده است.

این وضعیت نه تنها زمان سفرهای روزمره را دوچندان کرده، بلکه به عنوان یک بحران اجتماعی اقتصادی، کیفیت زندگی ساکنان را تهدید می‌کند؛ از طرفی نبود هماهنگی بین‌سازمانی و تمرکز گرایی شهری ارومیه را به “دومین شهر پرخودروی ایران بعد از تهران” تبدیل کرده، بدون آنکه زیرساخت‌های لازم برای مدیریت آن فراهم شود.

تحلیل وضعیت

علل ریشه‌ای و ابعاد بحرانی ترافیک ارومیه را نمی‌توان صرفاً به “رشد طبیعی جمعیت” نسبت داد؛ این یک محصول مستقیم از سیاست‌های ناکارآمد شهری و عدم تعامل دستگاه‌ها در سال‌های گذشته است. بر اساس گزارش‌های اخیر، افزایش تعداد خودروها (به دلیل مهاجرت روستایی و رشد اقتصادی ناهمگون) با تمرکز بیش از حد ادارات، مدارس و مراکز درمانی در هسته مرکزی شهر همخوانی دارد.

این تمرکزگرایی، که ریشه در برنامه‌ریزی‌های دهه‌های گذشته دارد، بافت فرسوده شهر را به یک “باتلاق ترافیکی” تبدیل کرده و پروژه‌های عمرانی مانند تقاطع‌های غیرهمسطح را خنثی می‌سازد؛ از منظر انتقادی، این وضعیت نمادی از “رشد بدون توسعه” است.

شهرداری و شورای ترافیک پروژه‌هایی مانند پل آذربایجان یا زیرگذر شهید علیاری را افتتاح می‌کنند، اما بدون توجه به جانمایی مدارس غیرانتفاعی و مطب‌های پزشکی در معابر پرتردد، اثربخشی این اقدامات را به صفر می‌رساند.

علاوه بر این، ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده – با اتوبوس‌های قدیمی و عدم وجود خطوط ویژه – کمتر از۳۰ درصد سفرها را پوشش می‌دهد، در حالی که ۷۰ درصد ترددها بر دوش خودروهای شخصی است. آلودگی هوا، که در زمستان‌ها به دلیل وارونگی تشدید می‌شود و افزایش تصادفات (با خسارات جانی و مالی بالا) از پیامدهای مستقیم این بی‌توجهی است.

از طرفی پست‌های اخیر کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز این درد مشترک را بازتاب می‌دهد؛ “هر صبح التماس دعا برای مدیران شهری می‌کنیم، ترافیک ارومیه نفس‌گیر است و آمبولانس‌ها در آن گیر می‌افتند.” این انتقادها نه تنها به زیرساخت‌ها، بلکه به فرهنگ رانندگی ضعیف و عدم اجرای قوانین اشاره دارند.

کجا اشتباه کردیم؟

عدم هماهنگی نهادی

شورای ترافیک، شهرداری و پلیس راهور هر کدام به تنهایی عمل می‌کنند؛ مثلاً مجوز تاسیس مدارس بدون استعلام ترافیکی صادر می‌شود که ترافیک ساعات پیک را ۵۰ درصد افزایش می‌دهد.

تمرکز بر پروژه‌ها بدون مطالعه عمیق

افتتاح زیرگذرها بدون برنامه جامع، ترافیک را از یک نقطه به دیگری منتقل می‌کند، نه اینکه آن را حل کند.

بی‌توجهی به حمل‌ونقل پایدار

علی‌رغم وعده‌های مکرر، سیستم BRT (اتوبوس تندرو) هنوز به طور کامل اجرا نشده و احتمالا بودجه ۱۴۲۰۰ میلیارد تومانی شهرداری ۱۴۰۴ بیشتر صرف پروژه‌های عمرانی شده تا نوسازی ناوگان.

فرهنگ‌سازی ناکافی

شهروندان به جای استفاده از حمل‌ونقل عمومی، به خودروهای شخصی وابسته‌اند، که ریشه در عدم اعتماد به اتوبوس‌های نامنظم دارد. این وضعیت، ارومیه را به شهری “استرس‌زا” تبدیل کرده که حتی گردشگران را نیز دلسرد می‌کند.

راهکارها

از بحران به فرصت، با برنامه جامع برای رهایی از این بن‌بست، نیاز به یک “بسته جامع ترافیکی” شامل ترکیبی از زیرساخت، فرهنگ و فناوری است. همچنین گنجاندن موضوعاتی مانند تسریع احداث تقاطع‌های غیرهمسطح، کاهش ترافیک هسته مرکزی، افزایش سهم حمل‌ونقل عمومی، توزیع بار ترافیکی، تغییر رفتار شهروندان و کاهش وابستگی آنان به خودرو شخصی می‌تواند به عنوان بخشی از این بسته در نظر گرفته شود. این راهکارها، اگر با نظارت شفاف و بودجه اختصاصی اجرا شوند، می‌توانند ارومیه را به شهری “پایدار” تبدیل کنند.

به نظر می‌رسد زمان عمل فرا رسیده؛ ترافیک ارومیه نه یک “سرنوشت محتوم”، بلکه نتیجه تصمیمات ناکارآمد است. مدیران شهری، به جای واکنشی عمل کردن، باید پیشگیرانه برنامه‌ریزی کنند؛ از جانمایی هوشمند مراکز پرترافیک تا سرمایه‌گذاری بر فناوری می‌تواند بخشی از این برنامه‌ریزی باشد. ارومیه شایسته خیابان‌های روان و هوایی پاک است؛ آیا مدیران آماده‌اند؟