اسکن چشم، پنجره‌ای تازه به روی تشخیص پیری و بیماری‌های قلبی

به گزارش «سای‌تکدیلی» (scitechdaily)، پژوهشگران دانشگاه مک‌مستر و مؤسسه تحقیقات سلامت جمعیت (PHRI) دریافته‌اند که رگ‌های خونی کوچک در چشم ممکن است سرعت پیر شدن فرد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را نشان دهند. 
به گفته دانشمندان این دو مرکز، رگ‌های کوچک چشم می‌توانند سرنخ‌های مهمی درباره سلامت عروق بدن و سرعت پیری بیولوژیکی افراد را در خود داشته باشند.

یافته‌های این پژوهش که در مجله «ساینس اَدوَنس» (Science Advances) منتشر شده نشان می‌دهد که اسکن شبکیه چشم ممکن است در آینده به روشی ساده و غیرتهاجمی برای ارزیابی سلامت عروقی و روند پیری بدن تبدیل شود. این روش ممکن است زمینه‌ساز شناسایی زودهنگام بیماری‌ها و ارائه مراقبت‌های پیشگیرانه مؤثرتر باشد.

ماری پیژِر (Marie Pigeyre)، دانشیار گروه پزشکی دانشگاه مک‌مستر و نویسنده ارشد این پژوهش می‌گوید: «با ترکیب داده‌های اسکن شبکیه، داده‌های ژنتیکی و نشانگر‌های زیستی خون، ما مسیر‌های مولکولی را شناسایی کردیم که نشان می‌دهند چگونه پیری بر سیستم عروقی اثر می‌گذارد». او می‌افزاید: «چشم، پنجره‌ای منحصر‌به‌فرد و غیرتهاجمی به درون سیستم گردش خون بدن است. تغییرات در رگ‌های خونی شبکیه معمولا بازتاب تغییراتی هستند که در سایر رگ‌های کوچک بدن نیز رخ می‌دهند».

مطالعه‌ای با مشارکت ۷۴ هزار نفر از چهار پروژه‌ی جهانی

در این پژوهش، دانشمندان تصاویر شبکیه را همراه با داده‌های ژنتیکی و آزمایش خون بیش از ۷۴ هزار نفر که در چهار طرح بزرگ بین‌المللی شرکت کرده بودند، بررسی کردند:

مطالعه طولی سالمندی در کانادا (CLSA)، طرح پژوهشی «ژنتیک دیابت» در منطقه تیساید اسکاتلند (GoDARTS)، پایگاه زیستی بریتانیا (UK Biobank) و مطالعه آینده‌نگر اپیدمیولوژی شهری و روستایی مؤسسه PHRI (PURE).

یافته‌ها نشان داد افرادی که رگ‌های خونی شبکیه آنها کمتر منشعب و ساختار ساده‌تری داشت، با خطر بالاتر بیماری‌های قلبی‌–عروقی روبه‌رو بودند. این افراد همچنین شاخص‌های زیستی پیری سریع‌تر از جمله التهاب بیشتر و کاهش پتانسیل طول عمر را نشان می‌دادند.

در حال حاضر، ارزیابی بیماری‌های مرتبط با سن مانند بیماری قلبی، سکته و زوال عقل نیازمند چندین آزمایش مختلف است. پژوهشگران امیدوارند که در آینده، اسکن شبکیه به تنهایی بتواند راهی سریع و در دسترس برای سنجش پیری و خطر بیماری‌های قلبی باشد؛ هرچند در حال حاضر، تشخیص کامل همچنان نیازمند بررسی‌های بالینی عمیق‌تر است.

ارتباط تغییرات شبکیه با علت‌های مولکولی

بخش مهم دیگری از این پژوهش به بررسی نشانگر‌های زیستی خون و داده‌های ژنتیکی اختصاص داشت. با این روش، پژوهشگران نه تنها روابط آماری بلکه علل زیستی بالقوه تغییرات در رگ‌های چشم را شناسایی کردند و پروتئین‌های خاصی را یافتند که می‌توانند پیری و بیماری را تسریع کنند.

دو پروتئین مهم‌تر در این میان ماتریکس متالوپپتیداز ۱۲و گیرنده (IgG-Fc IIb) هستند که هر دو با التهاب و پیری عروقی ارتباط دارند. به گفته پیژِر، این پروتئین‌ها می‌توانند اهداف بالقوه‌ای برای دارو‌های آینده باشند.

او می‌گوید: «یافته‌های ما بر اهداف دارویی بالقوه‌ای دلالت دارد که می‌توانند در کند کردن پیری عروقی، کاهش بار بیماری‌های قلبی‌–عروقی و در نهایت بهبود طول عمر مؤثر باشند».