گزارشی از فروش سینمای ایران در قرن جدید

اختصاصی سلام سینما – فرزین محمدی: بررسی آمار فروش سینمای ایران بین سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۴ نشان می‌دهد سال ۱۴۰۳ با ۲ تریلیون تومان فروش سال پررونق سینمای ایران و سال ۱۴۰۰ با ۱۵۸ میلیارد تومان سال کسادی سینما بوده است. فیلم «هفتاد سی» با ۳۶۰ میلیارد تومان فروش پرفروش‌ترین فیلم بین‌ سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ است. نکته قابل توجه در آمار منتشر شده اختلاف فروش بین فیلم‌های کمدی و درام است. در تمام این سال‌ها فیلم‌های کمدی در صدر جدول فروش قرار داشتند. سال ۱۴۰۰ سالی است که سینماها تازه از کمای همه‌گیری کرونا بیرون آمده بودند و شاید بتوان دلیل افت فروش را در همین علت جستجو کرد. بررسی جدول فروش سینمای ایران در چهار سال گذشته نشان می‌دهد فیلم‌های کمدی طلایه‌دار فروش بوده‌اند و انیمیشن‌های ایرانی که آثار نوظهور در سینمای ایران هستند بین مردم محبوب واقع شده‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد فیلم‌هایی که با اعتبار ارگان‌های دولتی ساخته شدند نتوانستند بین ۱۰ فیلم ابتدایی جدول فروش قرار بگیرند. 

۱۴۰۰؛ کرونا و سال بی‌رونق سینمای ایران

سینمای ایران در سال ۱۴۰۰ با بیشتر از هفت میلیون مخاطب بیش از ۱۵۸ میلیارد تومان فروش داشته است. فیلم‌های «دینامیت» به کارگردانی مسعود اطیابی با ۵۸ میلیارد تومان، «گشت ارشاد ۳» به کارگردانی سعید سهیلی با ۴۲ میلیارد تومان، «قهرمان» به کارگردانی اصغر فرهادی با ۱۲ میلیارد تومان، «بی‌همه چیز»‌ به کارگردانی محسن قرایی با بیشتر از ۹ میلیارد تومان و «آتابای» به کارگردانی نیکی کریمی با ۵میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم‌های سال ۱۴۰۰ بوده‌اند. نکته قابل توجه در آمارهای فروش اختلاف فروش فیلم‌های کمدی با درام است به‌گونه‌ای مجموع فروش فیلم‌های درام در بین پنج فیلم اول پرفروش به میزان ۲۶ میلیارد بوده است درحالیکه فروش دو فیلم کمدی در صدر جدول جمعا ۱۰۰ میلیارد تومان محاسبه شده است. اختلاف فروش فیلم‌های کمدی با فیلم‌های رتبه پنجم به بعد جدول فروش به بیش از ۸۰ درصد می‌رسد؛ برای مثال رتبه ششم فروش فیلم در سال ۱۴۰۰ «شهر گربه‌ها» است تنها ۵ میلیارد تومان فروش داشته است؛ عددی که در مقابل ۵۸ میلیارد فروش «دینامیت» به عنوان صدرنشین و فروش کلی ۱۵۸ میلیارد تومانی بسیار ناچیز است. 

صعود فروش در سال ۱۴۰۱

فروش کل سینمای ایران در سال ۱۴۰۱ صعودی قابل توجه داشته است و عدد ۴۵۰ میلیارد تومان را ثبت کرده است. فیلم‌های «انفرادی» با ۷۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان و «بخارست» با فروش ۵۴ میلیارد تومان و هردو به کارگردانی مسعود اطیابی رتبه اول و دوم پرفروش‌ترین فیلم‌های سال ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده‌اند. فیلم‌های «سگ بند» به کارگردانی مهران احمدی با ۴۲ میلیارد تومان، «ملاقات خصوصی» به کارگردانی امید شمس نزدیک به ۳۴ میلیارد تومان و «پسر دلفینی» به کارگردانی محمد خیراندیش با بیش از ۲۳ میلیارد تومان در رتبه‌های سوم تا پنجم قرار دارند. 

۱۴۰۲؛ سال فیلم‌های کمدی

سال ۱۴۰۲ فروش کل سینمای ایران به یک تریلیون و ۱۵۹ میلیارد تومان رسیده است. «فسیل» به کارگردانی کریم امینی با ۳۲۴ میلیارد تومان فروش در صدر جدول فروش ایستاده است و فیلم‌های «هتل» به کارگردانی مسعود اطیابی با ۲۷۷ میلیارد تومان، «هاوایی» به کارگردانی بهمن گودرزی با ۸۳ میلیارد تومان، «شهر هرت» به کارگردانی کریم امینی با ۷۷ میلیارد تومان، «ویلای ساحلی» به کارگردانی کیانوش عیاری با ۶۳ میلیارد تومان و «بچه زرنگ» به کارگردانی مشترک بهنود نکویی، هادی محمدیان و محمدجواد جنتی با ۶۲ میلیارد تومان در رتبه‌های دوم تا پنجم جدول فروش قرار دارند. نکته قابل توجه در این آمار اختلاف قابل توجه فروش فیلم‌های اول و دوم جدول با رتبه‌های دیگر جدول است. 

۱۴۰۳؛ سال پرفروش سینمای ایران

در سال ۱۴۰۳ فروش کل سینمای ایران نزدیک به ۲ تریلیون تومان ثبت شده است. از این میزان ۳۶۰ میلیارد تومان مربوط به فیلم «۷۰سی» بهرام افشاری است که در رتبه نخست جدول فروش سال ۱۴۰۳ ایستاده است. فیلم «تگزاس ۳» به کارگردانی مسعود اطیابی با ۲۴۹ میلیارد تومان در رتبه دوم قرار گرفته است و رتبه‌های سوم تا پنجم مربوط به فیلم‌های «زودپز» به کارگردانی رامبد جوان با ۲۲۹ میلیارد تومان، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی با ۱۶۸ میلیارد تومان و «صبحانه با زرافه‌ها» ساخته سروش صحت با ۱۲۱ میلیارد تومان است. 

مرد عینکی در صدر جدول ۱۴۰۴

آمار فروش کل سینمای ایران در سال ۱۴۰۴ بیشتر از یک تریلیون و ۵۰۰ میلیارد تومان است. «مرد عینکی» به کارگردانی کریم امینی با ۱۸۲ میلیارد تومان و «پیر پسر» ساخته اکتای براهنی با ۱۸۱ میلیارد تومان فروش در رتبه‌های اول و دوم جدول فروش قرار دارند. فیلم‌های «دایناسور» به کارگردانی مسعود اطیابی با ۱۵۱ میلیارد تومان فروش در رتبه سوم قرار دارد و فیلم‌های «صدام» به کارگردانی پدرام پورامیری با ۱۳۴ میلیارد تومان فروش و «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی با ۱۰۰ میلیارد تومان فروش رتبه‌های چهارم و پنجم را از آن خود کرده‌اند. نکته قابل توجه در فروش امسال سینما فروش بالای ۱۰۰ میلیاردی و اختلاف کم بین پنج فیلم اول جدول است. 

پرفروش‌ترین سال سینمای ایران کدام سال بود؟

سینمای ایران در سال ۱۴۰۴ نزدیک به ۲۰ میلیون نفر مخاطب داشته است این درحالی است که این عدد برای سال ۱۴۰۰ تنها ۷ میلیون نفر ثبت شده است. تعداد مخاطب در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۴ میلیون نفر بوده است و این آمار برای سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به ترتیب نزدیک به ۲۷ میلیون نفر و ۳۴ میلیون نفر بوده است. بنابراین پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین سال سینمای ایران در چهار سال گذشته ۱۴۰۳ بوده است و کمترین فروش را سال ۱۴۰۰ ثبت کرده است.  

نگاه اجمالی به آمار مخاطبان سینما

در تعداد مخاطب هم اختلاف زیادی بین فیلم‌های کمدی و درام وجود دارد. برای مثال در سال ۱۴۰۰ دو فیلم اول جدول فروش سینما یعنی «دینامیت» و «گشت ارشاد۳» که هر دو کمدی هستند به ترتیب ۲میلیون و ۵۰۰ هزار و یک میلیون و ۹۸۰ هزار بلیت فروخته‌اند؛ این درحالی است که رتبه سوم جدول یعنی فیلم قهرمان ۵۰۰هزار بلیت فروخته است. این اختلاف در فیلم‌های بعدی بیشتر هم می‌شود به‌گونه‌ای که فیلم پنجم جدول فروش یعنی «آتابای» کمتر از ۲۵۰هزار نفر مخاطب داشته است. 

در سال ۱۴۰۱ اما هر پنج فیلم ابتدایی جدول فروش بالای ۵۰۰هزار نفر مخاطب داشته‌اند. فیلم‌هایی مانند «موقعیت مهدی» و «روز صفر» که با هزینه ارگان‌های دولتی ساخته شدند به ترتیب ۴۱۴هزار و ۲۷۸هزار بلیت فروختند. در سال ۱۴۰۱ اکران فیلم‌های کارگردان‌های به‌نام سینما توفیق نداشتند؛ برای مثال «لامینور» داریوش مهرجویی با بیش از ۴۵ هزار نفر و «مجبوریم» رضا درمیشیان با ۴۹ هزار مخاطب جزو شکست خورده‌های اکران ۱۴۰۱ بوده‌اند. 

سال ۱۴۰۲ سال فیلم‌های کمدی سینما بوده است زیرا چهار فیلم صدرنشین جدول فروش با بیشتر از یک میلیون مخاطب کمدی بودند. فیلم «ورود خروج ممنوع» و «نارگیل» به عنوان فیلم‌های ششم و هفتم جدول بین ۵۰۰هزار تا یک میلیون بلیت فروخته‌اند و از فیلم «سه‌ کام حبس» که رتبه هشتم در جدول دارد مخاطب ریزش می‌کند و به زیر ۵۰۰هزار نفر می‌رسد. در سال ۱۴۰۲ فیلم «غریب» به عنوان اثری که با هزینه دولتی ساخته شده است ۲۴۱ هزار بلیت فروخته است که نسبت به تعداد مخاطب فیلم‌های صدر جدول اختلاف زیادی دارد. 

در سال ۱۴۰۳ هم پنج فیلم صدر جدول فروش کمدی هستند. تعداد مخاطب برای پنج فیلم بالای جدول بالای ۲ میلیون نفر است. تعداد مخاطبان برای فیلم‌های بعدی جدول فروش تا رتبه دهم بالای یک میلیون نفر مانده است اما از رتبه یازدهم یعنی فیلم «بی‌بدن» آمار افت می‌کند و به زیر یک میلیون نفر می‌رسد. نمودار افت مخاطب از فیلم پانزدهم جدول یعنی «قیف» به زیر ۵۰۰هزار نفر می‌رسد. نکته قابل توجه تعداد مخاطب فیلم «علت مرگ نامعلوم» است که نماینده ایران در اسکار است، این فیلم در سال ۱۴۰۳ تنها ۷۹ هزار و ۵۰۰ نفر بلیت فروخته است. فیلم «خائن کشی» مسعود کیمیایی هم با فروش ۶ هزار و ۲۰۰ بلیت در دسته زیر ۵۰۰هزار مخاطب قرار می‌گیرد.

در سال ۱۴۰۴ سه فیلم از پنج فیلم ابتدایی جدول فروش سینما کمدی هستند. هر پنج فیلم اول جدول بالای یک میلیون مخاطب داشته‌اند. نکته قابل توجه مربوط به انیمیشن «یوز» است که بااینکه در رتبه هشتم جدول قرار گرفته است بالای یک میلیون بلیت فروخته است. فیلم «موسی کلیم‌ الله» ابراهیم حاتمی کیا اما نتوانسته یک میلیون مخاطب را جذب کند و کمی بیشتر از ۹۰۰هزار بلیت فروخته است. در سال ۱۴۰۴ هفت فیلم بین ۵۰۰هزار تا یک میلیون نفر مخاطب داشته‌اند و از فیلم «پسر دلفینی ۲» که رتبه چهاردهم در جدول را دارد مخاطبان به زیر ۵۰۰هزار نفر کاهش می‌یابد. 

انیمیشن‌ها؛ پدیده نوظهور سینمای ایران

انیمیشن‌ها با وجود اینکه پدیده‌ای تازه در سینمای ایران هستند در گیشه توفیق قابل توجهی پیدا کرده‌اند. برای مثال انیمیشن «یوز» که امسال اکران شد با فروش بیش از یک میلیون مخاطب توانست ۷۰ میلیارد تومان فروش داشته باشد. در سال ۱۴۰۳ هم انیمیشن‌های «ببعی قهرمان» با فروش یک میلیون و ۵۰۰ هزار بلیت توانسته درآمد نزدیک به ۶۸ میلیارد تومانی و انیمیشن «شنگول منگول» با ۳۴۴هزار مخاطب توانسته درآمد ۱۷ میلیارد تومانی داشته باشند. در سال ۱۴۰۲ هم انیمیشن «بچه زرنگ» با درآمد ۶۲ میلیارد تومانی و فروش نزدیک به دو میلیون مخاطب بین ۱۰ رتبه ابتدایی جدول قرار گرفته است. «پسر دلفینی» نیز در سال ۱۴۰۱ با فروش بیش از ۲۳ میلیارد تومانی و فروش ۹۱۷ هزار بلیت توانسته بین پنج فیلم ابتدایی جدول فروش قرار بگیرد. انیمیشن «لوپتو» نیز در همین سال توانست با ۲۱ میلیارد تومان فروش و ۸۸۵ هزار مخاطب بین ۱۰ فیلم اول جدول قرار گرفته است.