به گزارش خبرنگار اجتماعی آفتاب نو، درِ مغازه‌ی خواربارفروشیِ محله با صدای زنگ کهنه‌ای باز می‌شود. زن میانسالی لیست کوتاهش را دوباره نگاه می‌کند، مکث می‌کند و یکی‌یکی اقلام را خط می‌زند: میوه کمتر، لبنیات نصف، نان ساده‌تر. این صحنه، امروز دیگر روایت فردی نیست؛ تصویری فشرده از اقتصاد خانوار در ایرانِ  ۱۴۰۴ است؛ جایی که تورم نقطه‌ای وارد کانال ۵۰ درصد شده و خوراکی‌ها با تورم ۷۲.۴ درصدی، مستقیماً به سفره‌ها یورش برده‌اند.

تورم به‌مثابه بیماری مزمن اقتصاد

اعداد منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران صرفاً شاخص نیستند؛ نشانه‌های بالینی یک بیماری مزمن‌اند. تورم سالانه ۴۲.۲ درصدی، تورم نقطه‌به‌نقطه ۵۲.۶ درصدی و شتاب‌گیری ۳.۲ واحد درصدی تورم نقطه‌ای نسبت به ماه قبل، از اقتصادی حکایت دارد که نه‌تنها مهار نشده، بلکه وارد فاز شتاب تورمی شده است. در چنین شرایطی، تورم دیگر «پدیده‌ای پولی» صرف نیست؛ به متغیری ساختاری تبدیل شده که رفتار مصرف، سرمایه‌گذاری و حتی تصمیم‌های جمعیتی را تغییر می‌دهد.

خوراکی‌ها؛ موتور اصلی فشار معیشتی

تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها با ثبت ۷۲.۴ درصد، عملاً خط مقدم بحران معیشت است. خوراکی‌ها سهم بالاتری در سبد مصرفی دهک‌های پایین دارند؛ بنابراین، اثر واقعی این تورم برای فقرا به‌مراتب بیش از متوسط رسمی است. سه‌رقمی شدن تورم در گروه‌های «میوه و خشکبار» (۱۱۳.۳ درصد) و «نان و غلات» (۱۱۲.۷ درصد) زنگ خطر امنیت غذایی را به صدا درآورده است. نان، کالای جانشین‌ناپذیر سفره‌ی ایرانی، حالا با تورمی مواجه است که به‌طور مستقیم کیفیت تغذیه و سلامت عمومی را تهدید می‌کند.

تورم ماهانه ۴.۲ درصدی به‌خودیِ خود نگران‌کننده است؛ اما وقتی خوراکی‌ها به ۵.۷ درصد و لبنیات و تخم‌مرغ به ۱۰.۲ درصد می‌رسند، پیام روشنی دارد: فشار هنوز در حال انتقال است. تورم ماهانه بالا معمولاً پیش‌نگر تورم‌های بالاتر در ماه‌های آتی است، مگر آنکه شوک‌های سیاستی مؤثر اعمال شود. در غیر این صورت، این نرخ‌ها به‌سرعت به تورم سالانه‌های بالاتر تبدیل خواهند شد.

توسعه؛ قربانی خاموش تورم

تورم مزمن، دشمن توسعه است. افزایش بی‌ثبات قیمت‌ها، افق برنامه‌ریزی بنگاه‌ها را کوتاه می‌کند، سرمایه‌گذاری مولد را می‌خشکاند و منابع را به سمت فعالیت‌های غیرمولد و سفته‌بازانه سوق می‌دهد. وقتی نرخ تورم از بازده واقعی تولید پیشی می‌گیرد، تولیدکننده به‌جای توسعه، به بقا فکر می‌کند. نتیجه، افت بهره‌وری، کاهش اشتغال پایدار و فرسایش سرمایه انسانی است.

سلامت اقتصاد؛ از رفاه تا فرسودگی اجتماعی

اقتصاد فقط نمودار و شاخص نیست؛ کیفیت زندگی است. تورم خوراکی‌ها مستقیماً به کاهش مصرف پروتئین، لبنیات و میوه می‌انجامد؛ پیامدی که در میان‌مدت به افزایش بیماری‌های مزمن، سوءتغذیه پنهان و هزینه‌های درمانی بالاتر منجر می‌شود. این چرخه، خود فشار تازه‌ای بر بودجه‌ی خانوار و دولت وارد می‌کند و نابرابری را تشدید می‌سازد. تورم بالا، اعتماد عمومی را نیز می‌فرساید؛ زیرا پول ملی کارکرد ذخیره‌ی ارزش خود را از دست می‌دهد.

ریشه‌یابی؛ چرا تورم مهار نمی‌شود؟

از منظر آسیب‌شناسانه، ترکیبی از عوامل در کار است.ناپایداری سیاست پولی و مالی و کسری‌های مزمن بودجه که به پایه پولی فشار می‌آورد.شوک‌های عرضه در بخش خوراکی‌ها، از نهاده‌های وارداتی تا زنجیره توزیع ناکارآمد.انتظارات تورمی تثبیت‌شده که خود به موتور افزایش قیمت تبدیل شده‌اند.ضعف حکمرانی اقتصادی در هماهنگی سیاست‌ها و حمایت هدفمند از دهک‌های آسیب‌پذیر.

هشدار پیش از تعمیق بحران

ورود تورم نقطه‌ای به کانال ۵۰ درصد و سه‌رقمی شدن تورم اقلام پایه‌ی غذایی، نشانه‌ی عبور اقتصاد ایران از مرزهای هشدار است. اگر سیاست‌گذار نتواند هم‌زمان تورم را مهار، زنجیره تأمین خوراک را اصلاح و حمایت‌های معیشتی هوشمند را اجرا کند، پیامدها فراتر از کاهش رفاه خواهد بود: تضعیف سلامت عمومی، توقف توسعه و فرسایش سرمایه اجتماعی. آذر ۱۴۰۴ نه فقط یک ماه آماری، بلکه نقطه‌ای تعیین‌کننده در روایت اقتصاد ایران است؛ جایی که تصمیم‌ها می‌توانند مسیر آینده را تغییر دهند—یا بحران را عمیق‌تر کنند.