نکات کلیدی

• تنها پنج کشور بیش از نیمی از ذخایر اثبات‌شده نفت جهان را در اختیار دارند.
• با وجود حرکت جهانی به‌سوی گذار انرژی، سوخت‌های فسیلی همچنان نزدیک به ۷۰ درصد تقاضای انرژی جهان را تأمین می‌کنند.

بیش از یک قرن است که نفت یکی از راهبردی‌ترین منابع اقتصاد جهانی باقی مانده؛ منبعی که حمل‌ونقل را به حرکت درمی‌آورد، زیربنای فعالیت‌های صنعتی است و همچنان بر ژئوپلیتیک و جریان‌های تجاری اثر می‌گذارد. هرچند انرژی‌های تجدیدپذیر در حال رشد هستند، نفت همچنان نقش غالبی در پاسخ‌گویی به نیازهای انرژی جهان دارد.

این اینفوگرافی کشورها را بر اساس حجم ذخایر اثبات‌شده نفت در پایان سال ۲۰۲۴ رتبه‌بندی می‌کند. داده‌ها از بولتن آماری سالانه اوپک ۲۰۲۵ استخراج شده و شامل نفت خام متعارف و همچنین نفت‌های ماسه‌ای است. ارقام بر حسب میلیارد بشکه ارائه شده‌اند.

۵ کشور دارنده عمده نفت کشف شده جهان

ذخایر نفتی جهان عمدتاً در چند کشور متمرکز است.

ونزوئلا با حدود ۳۰۳ میلیارد بشکه در رتبه نخست قرار دارد. با این حال، این کشور در تبدیل این ظرفیت عظیم به قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیکی با دشواری‌های جدی مواجه بوده است؛ تحریم‌های ایالات متحده و توقیف اخیر محموله‌های نفتی ونزوئلا در دوره دولت دونالد ترامپ، توان دولت نیکلاس مادورو برای صادرات نفت و بهره‌برداری کامل از ذخایر را محدود کرده است.

پس از آن، عربستان سعودی با ۲۶۷ میلیارد بشکه قرار می‌گیرد و ایران، کانادا و عراق پنج کشور نخست را تکمیل می‌کنند که همگی جزو بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام جهان در سال ۲۰۲۵ هستند.

نقش اوپک و خاورمیانه

بخش بزرگی از ذخایر عظیم نفت جهان در اختیار اعضای اوپک، به‌ویژه در خاورمیانه است. عربستان سعودی، ایران، عراق، کویت و امارات متحده عربی محور اصلی برتری این منطقه از نظر ذخایر نفتی را شکل می‌دهند.

هزینه‌های استخراج پایین و دسترسی نسبتاً آسان به ذخایر بزرگ، مزیت رقابتی تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه است. از همین رو، حتی با کند شدن رشد تقاضای جهانی، انتظار می‌رود این کشورها همچنان تأمین‌کنندگان کلیدی بازار نفت باقی بمانند.

نفت‌ ماسه‌ای و تولیدکنندگان خارج از اوپک

کانادا در میان کشورهای غیرعضو اوپک جایگاهی برجسته دارد و با ۱۶۳ میلیارد بشکه ذخایر نفتی ثابت شده در رتبه چهارم جهان ایستاده است. بخش عمده ذخایر این کشور از نفت‌های ماسه‌ای تأمین می‌شود؛ منابعی که استخراج آن‌ها پرهزینه‌تر و از نظر کربنی آلاینده‌تر است. روسیه و ایالات متحده نیز در میان ده کشور نخست این فهرست قرار دارند.

در مجموع، این داده‌ها نشان می‌دهد توزیع منابع نفتی تا چه اندازه نابرابر است و چرا کشورهای برخوردار از نفت همچنان از قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی برخوردارند.