باشگاه خبرنگاران جوان– ترور هدفمند نخبگان علمی و دانشگاهی، یکی از تاریک‌ترین و در عین حال کمتر بررسی‌شده‌ترین ابعاد راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیاست. 

در حالی که این رژیم همواره خود را قربانی ناامنی معرفی می‌کند، شواهد متعدد تاریخی و اسناد منتشرشده از رسانه‌ها و نهاد‌های بین‌المللی نشان می‌دهد «دانشمندکُشی» نه یک اقدام مقطعی، بلکه بخشی از یک دکترین سازمان‌یافته برای مهار ظرفیت‌های علمی و فناورانه کشور‌های مستقل منطقه بوده است. 

بر همین اساس عراق، به‌ویژه پس از اشغال این کشور در سال ۲۰۰۳، به یکی از اصلی‌ترین میدان‌های اجرای این راهبرد تبدیل شد.

عراق؛ آزمایشگاه ترور نخبگان

پس از سقوط بغداد و فروپاشی ساختار‌های امنیتی عراق، خلأ قدرت ایجادشده به بستری مناسب برای فعالیت شبکه‌های اطلاعاتی خارجی بدل شد. در همین مقطع، گزارش‌هایی منتشر شد که از حضور فعال عناصر موساد در خاک عراق پرده برمی‌داشت. 

مرکز اطلاعات فلسطین در ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۵ از گزارشی رونمایی کرد که وزارت خارجه آمریکا آن را برای اطلاع رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده تهیه کرده بود. این گزارش به‌صراحت از استقرار عناصر صهیونیستی و نیرو‌های خارجی وابسته به موساد در عراق با مأموریت مشخص ترور نخبگان علمی خبر می‌داد.

بر اساس این گزارش و آنچه مجله «تحلیلات عصرالدولیه» منتشر کرد، هدف‌گذاری اولیه این عملیات، حذف دست‌کم ۵۳۰ دانشمند عراقی و بیش از ۲۰۰ استاد دانشگاه و شخصیت آکادمیک بود. تمرکز اصلی این ترور‌ها بر دانشمندان هسته‌ای، بیولوژیک و اساتید برجسته دانشگاه‌ها قرار داشت؛ افرادی که یا حاضر به همکاری با پروژه‌های آمریکایی و صهیونیستی نشده بودند یا ادامه حیات علمی آنها به‌عنوان یک تهدید بالقوه تلقی می‌شد.

ترور پس از ناکامی در جذب نخبگان

نقطه آغاز این موج ترور، ناکامی آمریکا در جذب نخبگان عراقی بود. طبق گزارش‌ها، آمریکا ابتدا تلاش کرد با پیشنهاد همکاری، انتقال به مراکز تحقیقاتی و حتی مهاجرت به ایالات متحده، دانشمندان عراقی را در خدمت پروژه‌های خود بگیرد.

بخشی از این نخبگان به‌صورت اجباری مدتی در مراکز مطالعاتی آمریکا به کار گرفته شدند، اما بسیاری از آنان همکاری در حوزه‌های حساس را رد کردند و یا از خاک آمریکا به کشور‌های دیگر گریختند.

در چنین شرایطی، به‌گزارش مرکز اطلاعات فلسطین، موساد با موافقت پنتاگون پیشنهاد «حذف فیزیکی» این دانشمندان را مطرح کرد. وزارت دفاع آمریکا نه‌تنها با این پیشنهاد موافقت کرد، بلکه سرویس‌های امنیتی این کشور شرح حال کامل، مسیر‌های تردد و اطلاعات شخصی دانشمندان عراقی را در اختیار رژیم صهیونیستی قرار دادند تا عملیات ترور با دقت بیشتری اجرا شود. کماندو‌های اسرائیلی بیش از یک سال در عراق فعال بودند و این عملیات به‌صورت سیستماتیک پیش رفت.

۳۰۷ عملیات تروریستی علیه دانشمندان عراقی

جزئیات این جنایت‌ها در مقاله‌ای با عنوان «رنج دانشگاهیان عراقی» به قلم دکتر اسماعیل جلیلی، که در کنفرانس بین‌المللی مادرید در ۲۳ و ۲۴ آوریل ۲۰۰۶ ارائه شد، به‌طور مستند تشریح شده است. طبق این پژوهش، ترور‌ها در گستره‌ای وسیع از دانشگاه‌های عراق، از بغداد و بصره تا موصل، الانبار و تکریت رخ داده است.

در مجموع ۳۰۷ عملیات تروریستی علیه دانشگاهیان و پزشکان عراقی ثبت شده که ۷۴ درصد آنها به شهادت هدف منجر شده است. ۹۵ درصد قربانیان مرد و ۵ درصد زن بوده‌اند. توزیع تخصصی قربانیان نیز نشان می‌دهد ۳۱ درصد در حوزه علوم پایه، ۲۳ درصد پزشکی، ۲۱ درصد علوم انسانی، ۱۲ درصد علوم اجتماعی و مابقی در حوزه‌های دیگر فعالیت داشته‌اند. این آمار نشان می‌دهد هدف موساد صرفاً یک حوزه خاص نبوده، بلکه هرگونه ظرفیت علمی مستقل به‌عنوان تهدید تلقی می‌شده است.

دانشجویان، مربیان، مشاوران علمی و خانواده‌های آنان در لیست ترور

تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد ۸۰ درصد قربانیان در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کردند و بخش قابل‌توجهی از آنها استادیار یا عضو هیئت علمی بودند. حتی دانشجویان، مربیان و مشاوران علمی نیز از این موج ترور در امان نماندند. نکته مهم‌تر آن است که در بسیاری از این عملیات‌ها، اعضای خانواده یا همراهان قربانیان نیز جان خود را از دست دادند؛ موضوعی که در آمار رسمی به‌طور کامل ثبت نشده است.

در سال ۲۰۰۷، روزنامه «البینه الجدیده» عراق در گزارشی اعلام کرد که تا آن زمان بیش از ۳۵۰ دانشمند هسته‌ای و ۲۰۰ استاد دانشگاه عراقی با همکاری موساد و نظامیان آمریکایی ترور شده‌اند. این روزنامه به گزارشی از وزارت خارجه آمریکا استناد کرد که برای جورج بوش، رئیس‌جمهور وقت، تهیه شده و در آن به حضور فعال یگان‌های موساد در عراق اشاره شده بود.

شبکه الجزیره نیز در گزارشی در سال ۲۰۰۶ که بعداً از خروجی وبگاه آن حذف شد، از ترور ۵۳۰ دانشمند و استاد دانشگاه عراقی با همکاری آمریکا و موساد پرده برداشت. در مرداد ۱۳۸۷، وزارت خارجه آمریکا رسماً ترور دست‌کم ۵۵۰ دانشمند و استاد دانشگاه عراقی توسط موساد را تأیید کرد؛ اعترافی کم‌سابقه که نشان‌دهنده عمق این جنایت سازمان‌یافته است.

در میان قربانیان، نام‌های شناخته‌شده‌ای نیز به چشم می‌خورد. یحیی امین المشد، دانشمند هسته‌ای مصری و همکار برنامه هسته‌ای عراق، در سال ۱۹۸۰ در محل اقامتش در هتلی در پاریس به طرز مرموزی ترور شد؛ اقدامی که به‌گزارش القدس العربی برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای عراق صورت گرفت. پیش از او، سمیر نجیب در سال ۱۹۶۷ در دیترویت آمریکا و سعید بدیر در سال ۱۹۸۰ قربانی ترور شده بودند.

در داخل عراق نیز محمد توخی حسین، دانشمند هسته‌ای شاغل در صنایع هسته‌ای این کشور، در سال ۲۰۰۴ در مسیر بازگشت به منزل هدف گلوله قرار گرفت. فاضل الجنابی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی عراق، بعد‌ها اعلام کرد که پس از اشغال عراق، تخریب زیرساخت‌های هسته‌ای و قتل دانشمندان به اولویت اصلی آمریکا و اسرائیل تبدیل شد و شمار قربانیان به حدود ۱۵۰۰ نفر رسید.

دانشمندکُشی با هدف حذف ظرفیت‌های علمی کشور‌های منطقه

مجموع این شواهد نشان می‌دهد ترور دانشمندان عراقی نه یک سلسله اقدامات پراکنده، بلکه بخشی از راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی برای حذف ظرفیت‌های علمی کشور‌های منطقه بوده است. 

این راهبرد، ابتدا با تطمیع و جذب آغاز می‌شود، سپس با فشار و بازجویی ادامه می‌یابد و در نهایت، در صورت ناکامی، به حذف فیزیکی ختم می‌شود. تجربه عراق، نمونه‌ای عریان از این سیاست است؛ سیاستی که بعد‌ها در دیگر کشور‌ها نیز تکرار شد و نشان داد «دانشمندکُشی» یکی از ابزار‌های ثابت تل‌آویو برای حفظ برتری ناپایدار خود است.

منبع: فارس