مسجدهای فوق مدرن؛ وقتی معماری پا فراتر از گلیم خود میگذارد و بنایی متفاوت خلق میکند

شایانیوز- در سده های نخستین پس از پیدایش اسلام، وقتی این دین از مرزهای شبه جزیره عربستان فراتر رفت، معماری مساجد هم رنگ و بوی تازه ای گرفت. معماران هر منطقه با توجه به مصالح بومی، سنت ها و ذوق محلی، سبک مسجدسازی را بازآفرینی میکردند. با وجود این تنوع، کم کم بعضی ویژگی های ثابت در همه جا شکل گرفت؛ مثل شبستان وسیع برای نماز، محرابی که جهت قبله را نشان میداد، مناره ای برای پخش صدای اذان و گنبدی پر از نمادها و تزئینات چشم نواز.

امروز اما نگاه تازه ای وارد میدان شده است. معماران نسل جدید، چه مسلمان و چه غیر مسلمان، تلاش کرده اند این اصول کهن را با زبانی مدرن و خطوطی ساده تر بازتعریف کنند. آنها معماری را نه فقط سازه ای سرد، بلکه پلی میان انسان و طبیعت می بینند؛ جایی که نور و آب به فضای مسجد جان میدهد و حس آرامش و تقدس را به دل هر کسی منتقل میکند.

مسجد زبون نسا، بنگلادش

این مسجد در حاشیه شهر داکا ساخته شده و به جای محراب پر از تزئینات مرسوم، یک طاق ساده دارد که چشم اندازش رو به دریاچه ای کوچک باز میشود. همین تصویر آرام، فضایی میسازد که نمازگزاران را از شلوغی و فضای صنعتی اطراف جدا میکند. نمای بیرونی هم با بتن صورتی و سوراخ های مستطیل شکل طراحی شده که حال و هوای معماری مغولی قدیمی را یادآوری میکند.

مسجد مملوکی، کویت

معماری این مسجد ترکیبی هوشمندانه از سبک معاصر منطقه و نشانه های سنتی اسلامی است. در طراحی آن، پنج مکعب روی هم قرار گرفته اند که در کنار هم فضای اصلی نمازخانه را شکل میدهند. این مکعب ها به‌گونه ای چرخیده اند که هم با جهت مکه هماهنگ باشند و هم با بافت شهری اطراف. اگر از بالا به بنا نگاه کنی، شکل یک ستاره اسلامی پدیدار میشود؛ نمادی زیبا که معنای روحانی ساختمان را پررنگ تر میکند.

مسجد باب السلام، عمان

دفتر معماری عمانی Altqadum با کنار گذاشتن تزئینات پیچیده، پنج حجم ساده و انتزاعی خلق کرده است؛ از جمله یک مناره مخروطی و یک سالن نماز دایره ای. رنگ های ملایم نمای مسجد از تونالیته کوه های اطراف الهام گرفته شده تا تمرکز اصلی روی تجربه معنوی نمازگزار باشد و نه جزئیات بصری پیچیده.

مسجد زنانه المجادله، قطر

این مسجد که توسط استودیو آمریکایی Diller Scofidio + Renfro طراحی شده، اولین مسجد مدرن در جهان اسلام است که به طور ویژه برای زنان ساخته شده است. سقف سنگی آن فضایی بزرگ و آرام برای نمازخانه ایجاد میکند و در عین حال فضاهای کوچکتر اجتماعی و آموزشی را هم در بر میگیرد، تا تجربه ای کامل و چندجانبه برای بازدیدکنندگان فراهم شود.

مسجد بیت‌ الرووف، داکا، بنگلادش

این مسجد که توسط مارینا تبسم طراحی شده، بازخوانی مدرن مساجد آجری قرمز بنگال است. سوراخ  هایی که در بدنه ساختمان تعبیه شده اند، اجازه می‌دهند نور و هوا به داخل جریان پیدا کند. سالن نماز استوانه ای داخل بنا بنوری متغیری را در فضا ایجاد میکنند و همزمان جهت قبله را مشخص میسازند. طراحی کلی مسجد طوری است که ارتباط انسان با چرخه طبیعی روز و شب را تقویت میکند و تجربه‌ای آرامش بخش و معنوی رقم میزند.

مسجد سنجقلار، ترکیه

این مسجد که در حومه استانبول قرار دارد، سالن نماز “غارگونه” خود را در گودی طبیعی زمین جای داده است. پله های کم عمق و مسیرهای سنگی که از روی استخر کم عمق عبور میکنند، دسترسی به ساختمان را ممکن میسازند. در این طراحی، تمرکز اصلی بر جوهره و معنای فضای مذهبی است و از قالب های مرسوم و بحث های پیچیده فرم معماری فاصله گرفته شده است.