زهرا وجدانی: صنعت دام، طیور و آبزیان یکی از ارکان اصلی تأمین امنیت غذایی در هر کشوری است و نقشی کلیدی در اقتصاد ملی، سلامت جامعه و صادرات ایفا می‌کند. این صنعت علاوه بر تولید گوشت، شیر، تخم‌مرغ و دیگر محصولات پروتئینی به دلیل ارتباط مستقیم با کشاورزی و تأمین خوراک دام، حلقه‌ای مهم در زنجیره تأمین غذا به شمار می‌آید. از آنجا که بیش از ۷۰ درصد هزینه تولید محصولات دامی مربوط به خوراک دام است، کوچک‌ترین تغییر در این بخش می‌تواند تأثیر چشمگیری بر قیمت نهایی و بهره‌وری کل صنعت داشته باشد.
در جهان امروز کشور‌های پیشرو با استفاده از فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و تغذیه دقیق، توانسته‌اند مصرف خوراک دام را بهینه کرده و ضریب تبدیل غذایی را کاهش دهند؛ به طوری که تولید گوشت و شیر با کمترین هدررفت منابع انجام می‌شود. در مقابل کشور‌هایی که همچنان با روش‌های سنتی فعالیت می‌کنند، با هزینه‌های بالاتر، وابستگی بیشتر به واردات و بهره‌وری پایین‌تر مواجه هستند.
ایران نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ محصولات دامی در منطقه ناگزیر است برای حفظ رقابت‌پذیری و کاهش وابستگی به خارج به سمت هوشمندسازی صنعت خوراک دام حرکت کند. اینجا است که نقش پژوهشگران، تولیدکنندگان و سیاستگذاران اهمیت ویژه‌ای می‌یابد؛ چرا که بدون همکاری این سه ضلع، استفاده از فناوری‌های نوین و ارتقای بهره‌وری در عمل محقق نخواهد شد.
در همین راستا، مجید قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران در گفت‌وگویی با خبرنگار علمی برنا به بررسی وضعیت کنونی کشور در حوزه هوشمندسازی خوراک دام، چالش‌های پیشرو و ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی پرداخته است.
وقتی خوراک دام بر اساس نیاز واقعی تنظیم می‌شود
قدیری در توضیح مفهوم تغذیه دقیق می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ابزار‌های نوین در صنعت خوراک دام استفاده از فناوری‌هایی است که جیره دام را متناسب با نیاز واقعی آن طراحی و تولید می‌کنند. در این روش به دام خوراکی داده می‌شود که دقیقاً مطابق با احتیاجات بدنش است و این یعنی مصرف هدفمند و جلوگیری از اتلاف منابع.
او می‌افزاید: به این شیوه هوشمندسازی خوراک دام می‌گویند؛ یعنی دام چیزی را مصرف می‌کند که براساس داده‌های علمی برایش تعیین شده نه بر اساس تمایل یا روش‌های سنتی. نتیجه این کار افزایش ارزش افزوده برای خوراک، بهبود کیفیت محصولات دامی و کاهش هزینه‌ها است.
ضریب تبدیل؛ شکاف ۷۰۰ گرمی ایران با دنیا
قدیری با بیان اینکه بهره‌وری پایین یکی از چالش‌های اساسی صنعت طیور کشور است، اظهار دارد: در ایران ضریب تبدیل خوراک در بخش طیور گوشتی حدود ۲/۲ است. این یعنی به ازای مصرف ۲ کیلو و ۲۰۰ گرم خوراک، تنها یک کیلوگرم گوشت تولید می‌شود. در حالی‌که در دنیا این عدد به ۱/۵ رسیده است.
او ادامه می‌دهد: این فاصله ۷۰۰ گرمی نشان می‌دهد که ما خوراک بیشتری مصرف می‌کنیم، اما محصول کمتری می‌گیریم. همین موضوع یعنی هدررفت منابع، افزایش هزینه‌های ارزی و وابستگی بیشتر به واردات. به عبارتی هر چه ضریب تبدیل بالاتر باشد، بهره‌وری کمتر است.
مثلث موفقیت؛ محقق، تولیدکننده و سیاستگذار
رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان با اشاره به لزوم همکاری سه بخش کلیدی می‌گوید: اجرای موفق هوشمندسازی در گروی نقش‌آفرینی محققین، تولیدکنندگان و سیاستگذاران است. محقق باید دانش و فناوری روز را ارائه کند، تولیدکننده باید حاضر به پذیرش آن باشد و سیاستگذار باید بستر حمایتی ایجاد کند. اگر یکی از این اضلاع غایب باشد، نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود.
قدیری تأکید می‌کند: تولیدکننده زمانی به سمت فناوری‌های دانش‌بنیان می‌رود که برایش جذابیت اقتصادی داشته باشد و نتیجه آن را به‌صورت ملموس ببیند. اگر دو دو تا چهار تا برایش نشود، حاضر به تغییر روش‌های سنتی نیست.
وضعیت ایران در هوش مصنوعی و تغذیه دقیق
به گفته قدیری، ایران در زمینه هوش مصنوعی در صنعت دامپروری در ابتدای مسیر قرار دارد، اما در حوزه تغذیه دقیق پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. او توضیح می‌دهد: در حال حاضر حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از تولیدکنندگان خوراک دام و حدود ۱۵ درصد از تولیدکنندگان شیر، گوشت و تخم‌مرغ کشور از فناوری‌های نوین و تغذیه دقیق استفاده می‌کنند.
او علت پایین بودن این اعداد را سیاست‌های حمایتی دانست و می‌گوید: وقتی دولت به خوراک دام یارانه می‌دهد، تولیدکننده انگیزه‌ای برای بهبود بهره‌وری ندارد. اگر این یارانه‌ها هدفمند شوند، تولیدکننده به سمت فناوری‌های هوشمند و کاهش هزینه‌ها خواهد رفت.
مرکز نوآوری خوراک دام، طیور و آبزیان ایران
قدیری با اشاره به فعالیت‌های نوین در این حوزه می‌گوید: حدود شش تا هفت ماه پیش، مرکز نوآوری خوراک دام، طیور و آبزیان ایران با مشارکت پژوهشکده بیوتکنولوژی ایران و انجمن صنایع خراسان تأسیس شد. این مرکز در تهران و در محل پژوهشکده بیوتکنولوژی مستقر است.
وی هدف این مرکز را پرورش ایده‌های نو، حمایت از طرح‌های فناورانه و افزایش ارزش افزوده در صنعت خوراک دام عنوان و می‌افزاید: در این مرکز شتاب‌دهنده‌ها فعال می‌شوند تا محققان جوان بتوانند ایده‌های خود را عملیاتی کنند. انتظار ما این است که دولت اختیارات و حمایت بیشتری به این مرکز بدهد تا بتواند نقش واقعی خود را ایفا کند.
حضور ایران در فائو و ظرفیت‌های بین‌المللی
رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان درباره همکاری‌های بین‌المللی می‌گوید: ایران در چند پروژه ملی و فراملی با سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) همکاری دارد. انجمن صنایع خوراک دام در چهار کمیته تخصصی فائو نماینده دارد و محققین ایرانی در تدوین پروژه‌های بین‌المللی نقش فعال ایفا می‌کنند.
قدیری می‌افزاید: با وجود حضور پررنگ محققان ایرانی در عرصه جهانی متأسفانه کشور ما کمتر از ظرفیت این افراد در داخل استفاده کرده است. این در حالی است که بسیاری از محققین ایرانی شاغل در فائو تمایل دارند به کشور خودشان خدمت کنند.
پیشنهاد برای بازگشت و ماندگاری محققین ایرانی
قدیری در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای استفاده بیشتر از ظرفیت محققین وجود دارد، می‌گوید: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باید انگیزه و جذابیت کافی ایجاد کند. یکی از ابزار‌ها می‌تواند پرداخت حقوق به‌صورت ارزی یا معادل ریالی آن باشد. همچنین باید امکانات مشابهی که دیگر کشور‌ها به محققین ارائه می‌دهند، در ایران نیز فراهم شود.
او تأکید می‌کند: مطمئنم بسیاری از محققان جوان و دانشمندان ایرانی خارج از کشور علاقه‌مند به خدمت در ایران هستند، به شرطی که زیرساخت‌ها و مشوق‌های لازم برایشان فراهم شود.
ضرورت اصلاح سیاست‌های کلان
قدیری در پایان خاطرنشان می‌کند: اگر سیاست‌های اقتصادی اصلاح شود و یارانه‌ها به‌صورت هدفمند پرداخت شوند، صنعت دام، طیور و آبزیان می‌تواند با تکیه بر هوش مصنوعی، تغذیه دقیق و فناوری‌های نوین به بهره‌وری بالاتری دست یابد. نتیجه این تحول کاهش هزینه تمام‌شده تولید، افزایش ارزش افزوده، کاهش وابستگی ارزی و تقویت امنیت غذایی کشور خواهد بود.
صنعت دام، طیور و آبزیان ایران امروز در بزنگاهی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است. از یک‌سو، وابستگی شدید هزینه‌های تولید به خوراک دام، ضریب تبدیل نامطلوب و هدررفت گسترده منابع، اقتصاد این بخش را تحت فشار قرار داده و از سوی دیگر، فناوری‌های نوین جهانی و دستاورد‌های علمی فرصتی کم‌نظیر برای جهش در بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها فراهم آورده‌اند.
تجربه کشور‌های موفق نشان می‌دهد که بهره‌گیری از فناوری‌های نوظهور و تغذیه دقیق نه‌تنها قیمت تمام‌شده محصولات دامی را کاهش می‌دهد، بلکه وابستگی به واردات را کم کرده و مصرف ارز را نیز به حداقل می‌رساند.
اکنون صنعت دامپروری ایران در دو راهی قرار دارد: یا ادامه دادن مسیر سنتی با پیامد‌های پرهزینه، اتلاف منابع و وابستگی بیشتر یا حرکت به سمت هوشمندسازی، استفاده از هوش مصنوعی و ارتقای بهره‌وری واقعی. روشن است که تحقق گزینه دوم تنها با همکاری مؤثر میان محققان، تولیدکنندگان و سیاستگذاران و همچنین بازنگری اساسی در سیاست‌های یارانه‌ای امکان‌پذیر خواهد بود؛ چراکه تنها حمایت هدفمند و پذیرش فناوری‌های نوین می‌تواند امنیت غذایی پایدار و ارزش افزوده بالاتر را برای کشور تضمین کند.
با این حال، پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا اراده‌ای جدی برای گذار از شیوه‌های سنتی به سمت هوشمندسازی و استفاده گسترده از فناوری‌های نوظهور در صنعت خوراک دام ایران وجود دارد؟ یا فرصت طلایی جهش بهره‌وری در صنعت خوراک دام از دست خواهد رفت؟
انتهای پیام/
مسئولیت این خبر با سایت منبع و جامعه ورزشی آفتاب نو در قبال آن مسئولیتی ندارد. خواهشمندیم در صورت وجود هرگونه مشکل در محتوای آن، در نظرات همین خبر گزارش دهید تا اصلاح گردد.
آخرین اخبار ورزشی از فوتبال ایران و باشگاه های جهان را در سایت ورزشی آفتاب نو بخوانید
|
مطالب پیشنهادی از سراسر وب |
