سنت فراموش شده‌ای که به خانه‌تان روح می‌بخشد

زمانی مشاوران تحصیلی به دانش‌آموزان و دانشجویان توصیه می‌کردند که در خانه محلی را برای درس خواندن مشخص کنند و آنجا را ساده، خلوت و خالی از هر وسیلهٔ اضافی نگه دارند. طوری که وقتی در آن قسمت از خانه قرار می‌گیرند، به طور خودکار تمرکز به سراغ‌شان بیاید و چیزی برای پرت کردن حواس‌شان وجود نداشته باشد.ائمه و بزرگان دینی دربارهٔ محل عبادت و نماز هم چنین توصیه‌ای دارند. از طرفی در روزگار کنونی که ابزار و آلات حواس‌پرتی بشر از خالق و ارتباط با او، به سمت بی‌نهایت میل می‌کند، روح انسان بیش از همیشه به فضایی آرام و پاکیزه برای راز و نیاز با خدا محتاج است.اگر بخواهیم خانه‌های ما تنها چهاردیواری نباشند و به جایگاه پرورش روح و اخلاق تبدیل شوند، باید برای عبادت و نماز در آن مکانی مشخص کنیم. بزرگان دین ما همواره بر این موضوع تأکید داشته‌اند و آن را سنتی مهم و ضروری دانسته‌اند.

جایی برای ندای «الله» و پاسخ «لبیک» در خانه

آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند «یک جا را باید داشته باشیم که اگر گفتیم «الله»، بگوید «لبیک» و توصیه می‌کنند در هر خانه باید مکانی خاص و مشخص برای نماز وجود داشته باشد. اگر خانه بزرگ است، یک اتاق، و اگر کوچک است گوشه‌ای آرام از خانه را به عنوان «نمازخانه» یا «مصلی» در نظر بگیریم.در این قسمت از خانه کسی نمی‌خوابد. غذا نمی‌خورد. رفت‌وآمد بی‌جا نمی‌کند. وسیلهٔ اضافی نمی‌گذارد. کارهای روزمره‌اش را به آن نقطه نمی‌برد. آنجا را پاک و پاکیزه نگه می‌داریم، فقط و فقط برای نماز خواندن و عبادت.وقتی مکانی مخصوص عبادت باشد، دل انسان در آن حال و هوایی دیگر پیدا می‌کند. اگر در آنجا با خلوص گفتیم «یا الله»، آمادگی بیشتری برای شنیدن پاسخ در جانمان خواهیم داشت.این نگاه، برخاسته از فهمی عمیق از نیاز روح انسان است. خداوند البته در همه جا حضور دارد و «هوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ» (او با شماست، هر جا که باشید) را بر زبان قرآن جاری کرده است. اما انسان وقتی مکانی خاص را برای عبادت نگه می‌دارد، دل و جانش با تمرکز بیشتری به خداوند رو می‌آورد.چنین فضایی به تدریج تقدس می‌یابد و حال و هوای معنوی آن بر همهٔ زندگی اثر می‌گذارد. آنجا تبدیل می‌شود به جایی که تألمات روحی و حتی دردهای جسمی در آن تسکین پیدا می‌کند.به‌ویژه در زمان‌های دشوار وقتی اعضای خانه، دل‌خسته به دنبال آرامش می‌گردند، همین گوشهٔ ساده می‌تواند پناهگاهی معنوی و محل گفت‌وگو با خالق باشد.

نمازخانه در خانه، سنت اهل‌بیت (ع)

تدارک اتاق یا نقطه‌ای در خانه به عنوان «نمازخانه» یا محل عبادت، در خانه‌های امروزی سنتی برای آرامش قلب است. سنتی که ریشه در آموزه‌های دینی ما از زمان پیامبر (ص) داشته است.امام صادق علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند «در خانه‌ات مکانی را برای نماز قرار بده.» این دستور نشان می‌دهد که همان‌طور که مسجد و نماز جماعت جای خود را دارد، خانه نیز باید گوشه‌ای یا محرابی کوچک برای عبادت داشته باشد.ایشان در نامه‌ای به یکی از یاران خود نوشتند «دوست دارم یکی از اتاق‌های خود را عبادتگاه قرار دهی و در آن اتاق برای خانهٔ آخرتت دعا کنی و سخن بیهوده نگویی.» این بیان نشان می‌دهد که نمازخانهٔ خانگی تنها مکانی برای خواندن نماز نیست. بلکه پناهگاهی برای دعا، تهذیب نفس و پاکسازی روح است.در منابع آمده که مولا علی علیه‌السلام در خانه‌شان اتاقی را به عبادت اختصاص داده بودند و آنجا محل خلوت و دعا بود.یکی از اصحاب پیامبر (ص) نیز روایت کرده که «رسول خدا (ص) به ما فرمان می‌داد که در خانه‌هایمان محلی برای عبادت بنا کنیم و در ساخت آن دقت کنیم و پاکیزه‌اش بداریم.»

تربیت پنهان با نمازخانهٔ خانگی

اهمیت این موضوع آن‌قدر بوده که علامه مجلسی در بحارالانوار بابی مستقل با عنوان «اتخاذ المسجد فی الدار» گشوده است. این نشان می‌دهد که علما نیز معتقد بوده‌اند که نمازخانهٔ خانگی تنها یک توصیهٔ اخلاقی نیست. بلکه نوعی «مسجد خانگی» به شمار می‌رود؛ محلی که باید پاک، محترم و مخصوص عبادت باشد.وقتی در خانه محلی ویژه برای نماز در نظر گرفته شود، معنویت آن به همهٔ اعضای خانواده منتقل می‌شود. کودکان از همان ابتدا می‌آموزند که این مکان حرمت دارد و مخصوص راز و نیاز با خداست. همین تربیت پنهان و تدریجی، روح دین‌داری را در دل آنان می‌نشاند. از سوی دیگر، بزرگ‌ترها نیز در میان مشغله‌های روزانه، با دیدن آن فضا به یاد خدا می‌افتند و دلشان آرام می‌شود.

محراب کوچک خانه، پلی به سوی آسمان

خانه‌ها تنها با دیوار و سقف ساخته نمی‌شوند؛ روح خانه را حضور خدا زنده می‌کند. همان‌طور که اهل‌بیت (ع) و بزرگان دین سفارش کرده‌اند، داشتن گوشه‌ای ساده و خالی از هیاهوی دنیا، بهانه‌ای است برای اینکه دل‌های ما آرام گیرد و خانواده‌مان در سایهٔ یاد خدا پرورش یابد.امروز که زندگی‌ها شتاب گرفته و خانه‌ها کوچک‌تر شده‌اند، بیش از هر زمان دیگری نیازمند «نمازخانهٔ خانگی» هستیم. یک سجادهٔ پهن‌شده در گوشه‌ای از پذیرایی، می‌تواند همان «محراب کوچک» باشد که ما را به آسمان وصل می‌کند. مهم، اختصاصی بودن آن مکان است. یعنی اگرچه کوچک و ساده است، اما نباید کارکردهای دیگر به آن راه پیدا کند.همین که اعضای خانه بدانند اینجا محل نماز است، حرمت و قداست آن حفظ خواهد شد. آنجا جایی می‌شود که دل‌های خسته پناه می‌گیرند، بغض‌های گلوگیر سبک می‌شوند و دعاها اوج می‌گیرند.خانه‌ای که نمازخانه دارد، قلبی تپنده برای ذکر خدا در دل خود جای داده است. همین حالا، به خانه‌مان جانی تازه ببخشیم. گوشه‌ای را انتخاب کنیم، سجاده‌ای آنجا بگسترانیم، و از آن نقطهٔ خانه مسیری باز کنیم رو به آسمان.

منبع: فارس