آیا می‌توان مغز انیشتین را خواند؟

باشگاه خبرنگاران جوان – فناوری نقشه‌برداری جدیدی که پژوهشگران چینی توسعه داده‌اند، استخراج و نگاشت RNA از بافت‌هایی را که سال‌ها در آرشیو‌های بیمارستانی یا موزه‌ها باقی مانده‌اند، ممکن می‌کند. تیم پژوهشی نسخه به‌روزشده‌ای از «Stereo-seq» را توسعه داده و آن را «Stereo-seq V2» نامیده‌اند.

فرمت معمولِ حفظ بافت‌ها در بسیاری از بیمارستان‌ها و موسسات تحقیقاتی، نگهداری به‌صورت بلوک‌های FFPE است که مزیت نگهداری بلندمدت دارد، اما با فرمولاسیون شیمیایی خود اغلب RNA را تخریب می‌کند. پژوهشگران می‌گویند Stereo-seq V2 با استفاده از شیمی پرایمینگ تصادفی و الگوریتم‌های جدید، توانسته است پوشش بیشتری از توالی‌های RNA را در محلِ بافت به‌دست آورد و این کار را حتی روی نمونه‌هایی که سال‌ها در شرایط نامطلوب نگهداری شده بودند انجام دهد. این پیشرفت به‌ویژه برای مطالعه تومورها، عفونت‌ها و بیماری‌های نادر که نمونه تازه در دسترس نیست اهمیت دارد.

این گزارش فنی بلافاصله در رسانه‌ها بازتاب یافت و برخی گزارش‌ها نقل‌قول‌هایی از محققان منتشر کردند که به‌طور نمادین می‌گویند: «اگر فرصتی پیش بیاید، می‌توانیم مغز آلبرت انیشتین را هم بررسی کنیم.»

اشاره رسانه‌ای به «مغز انیشتین» بیشتر بار نمادین دارد. مغز انیشتین پس از مرگ او به چندصد قطعه تقسیم شد و به مؤسساتی سپرده شد که روش‌های نگهداری آن مربوط به دهه ۱۹۵۰ است. کیفیت RNA در چنین نمونه‌های هفتادوپنج‌ ساله یا بیشتر به‌مراتب کمتر است. حتی اگر فناوریِ جدید قادر به بازیابی RNA برخی قطعات باشد، موانع قانونی، اخلاقی و مالکیتی (دسترسی به نمونه‌ها) نیز وجود دارد که مانع اجرای آسان چنین پروژه‌هایی می‌شوند. 

از منظر علمی اما پیشرفت واقعی این است که یک ابزار نقشه‌برداری اکنون می‌تواند از آرشیوهای بافتی داده استخراج کند. برای سرطان‌شناسی بالینی این یعنی امکان مطالعه تکامل تومور در طول زمان از طریق نمونه‌های ذخیره‌شده، شناسایی پاسخ‌های ایمنی موضعی و کشف نشانگرهای زیستی بالقوه در بیمارانی که دیگر در دسترس نیستند. 

نکته مهم اینکه توان فنی برای استخراج RNA از نمونه‌های قدیمی، به معنای «توانایی خواندن فکر یک شخص بزرگ تاریخی» نیست.

منبع: خبر آنلاین