درخواست مالی بانک‌ها از بانک مرکزی رکورد زد

براساس داده‌های بانک مرکزی از بازار باز برگزار شده در ۷ مهر سال جاری، درخواست تامین مالی بانک‌ها از بانک مرکزی به بالاترین میزان در تاریخ بازارهای باز رسیده است. این‌ها درحالی است که به نظر می‌رسد بانک مرکزی با میزان کمتری از سفارشات بانک‌ها موافقت کرده و این موضوع را می‌توان در نرخ‌های بهره بالا در بازار بین بانکی و مشارکت پایین آن‌ها در حراج اوراق مالی اسلامی دولتی مشاهده کرد. به عبارتی بانک‌ها کمبود شدید منابع مالی را تجربه می‌کنند.

در بازار باز ۷ مهر چه گذشت؟

آمارها و داده‌های منتشر شده توسط بانک مرکزی حاکی از آن است که بانک‌ها در بازار باز ۷ مهر سال جاری ۴۷۶ هزار و ۹۳۰ میلیارد تومان از سکاندار پولی کشور درخواست تامین منابع مالی داشته‌اند. رقمی بی سابقه که بالاترین مقدار در تاریخ بازار باز محسوب شده و نشان از آن دارد که بانک‌ها با کمبود شدید منابع مالی مواجهه هستند. در واقع این روند از دوران جنگ بین ایران و اسرائیل شروع شده و تا به الان ادامه پیدا کرده است. به طوری که از آن زمان بانک‌ها به صورت مداوم درخواست تامین منابع مالی خود را افزایش داده‌ و در هر بازار باز نسبت به هفته‌های قبل بانک‌ها رکورد درخواست تامین اعتبار را در عملیات سیاست پولی شکسته‌اند.

 با وجود اینکه بانک‌ها رکورد درخواست اعتبار از بانک مرکزی را شکسته‌اند اما این نهاد همچنان به سیاست خود در هفته‌های گذشته ادامه داده و مقادیر پایینی از سفارشات بانک‌ها موافقت کرده است. این نهاد با ۲۳۵ هزار میلیارد تومان از درخواست‌ها موافقت کرده که برابر با ۴۹ درصد از سفارشات است. رقمی که پایین‌ترین میزان موافقت نسبت به بازار بازهای برگزار شده در هفته‌های گذشته است.

در عملیات سیاست پولی ۷ مهر سال جاری، توافقاتی که به سررسید رسیده‌اند برابر با ۲۳۶ هزار و ۴۰ میلیارد تومان بوده و توافقاتی که همچنان در وضعیت باز قرار داشته و به سررسید نرسیده‌اند ارزشی معادل ۲۳۵ هزار میلیارد تومان را به ثبت رسانده‌اند. در این بازار باز ۲۲ بانک شرکت داشته‌اند.

جزئیات بازار شبانه منتهی به ۷ مهر ۱۴۰۴

همانطور که اشاره شد در بازار باز برگزار شده در هفته گذشته بانک مرکزی با بیش از نصف درخواست‌ها موافقت نکرده و از همین‌رو بانک‌ها جهت تامین نیاز مالی خود به بازار قاعده‌مند یا شبانه مراجعه کرده‌اند. مقادیر رد و بدل شده در این بازار بین ۴۸۰ میلیارد تومان تا ۱۷ هزار میلیارد تومان بوده و در روز آخر بازار قاعده‌مند یا شبانه ارزش اعتبارگیری به مقدار ۲ هزار و ۹۶۰ میلیارد تومان و ارزش توافقات سررسیده شده برابر با ۴۸۰ میلیارد تومان بوده است.

شرحی در رابطه با سیاست پولی بانک مرکزی

بانک مرکزی در ایران مانند تمام کشورهای جهان برای کنترل تورم یا تحریک تقاضا در اقتصاد از ابزارهای پولی و بانکی استفاده می‌کند. این نهاد که سیاستگذار پولی کشور محسوب می‌شود می‌تواند برای تحریک تقاضا و پاسخ به کمبود منابع مالی بانک‌ها، منابعی را در ازای گرو گرفتن اوراق بهادار (با نام ریپو اوراق یا توافق بازخرید نیز شناخته می‌شود) در اختیار بانک‌های متقاضی قرار دهد. معکوس این عملیات نیز قابل تصور است که در برخی مقاطع در ایران به اجرا درآمده است که طی آن بانک مرکزی اقدام به فروش موقت اوراق بهادار خود به شبکه بانکی می‌کند (ریپو معکوس) و در ازای آن از بانک‌ها، منابع مالی استقراض می‌کند.

می‌توان گفت توافق بازخرید اولین راه تامین مالی منابع بانکی در کشور است. معمولا گفته می‌شود برای تامین منابع مورد نیاز ، بانک‌ها سه راه پیش‌روی خود دارند. اولین راه ، بازار باز است. در این بازار بانک‌ها با نرخ ۲۳ درصد و سررسید مشخص ( معمولا ۷ روز ) اقدام به استقراض از بانک مرکزی می‌کنند. اگر بانک‌ها نتوانند در این بازار منابع خود را تامین کنند به سراغ بازار قاعده‌مند یا همان شبانه می‌روند. در این بازار نرخ استقراض ۲۴ درصد است و مهلت بازپرداخت بانک‌ها به بانک مرکزی برابر با ۲۴ تا ۴۸ ساعت است. از طرف دیگر بانک‌ها می‌توانند در بازار بین بانکی به تامین منابع خود بپردازند که سقف نرخ بهره این بازار نیز از طرف بانک مرکزی برابر با ۲۴ درصد تعیین شده است. در واقع دالان نرخ بین بانکی در این بازار بین ۲۳ تا ۲۴ درصد اعلام شده است.