اندازه طبیعی «حس مالکیت» در کودکان چقدر است؟

آفتاب نو– وقتی به کودک برچسب «دزدی» زده می‌شود، حتی اگر عمل او تنها یک رفتار کودکانه و گذرا باشد، این برچسب می‌تواند هویت او را تحت‌تأثیر قرار داده و آن رفتار را در ذهنش تثبیت کند. وقتی وسیله‌ای را بدون اجازه برمی‌دارد، دیگری را هل می‌دهد یا به دلیل حسادت واکنش نشان می‌دهد، به‌هیچ‌وجه با خشونت با او برخورد نکنید!

دعواهای کودکانه اما جدی بر سر اسباب‌بازی، لباس، خوراکی‌های ریزودرشت و هر چیز هرچند بدون ارزش و کم‌اهمیتی از نگاه بزرگ‌ترها، اقتضای وجود فرایندی در وجود کودک است که آن را با عنوان «حس مالکیت» می‌شناسیم. «امیر مردانی»، تسهیلگر والد و کودک از حساسیت‌های این دوران و آنچه والدین باید بدانند می‌گوید.

شکل‌گیری حس مالکیت از «من» تا «مال من»

حس مالکیت در کودکان بر پایه ایجاد حس استقلال شکل می‌گیرد. این فرایند از اواخر نوزادی شروع می‌شود، زمانی که کودک به‌تدریج احساس وجود مستقل پیدا می‌کند و هم‌زمان با دورۀ از شیر گرفته‌شدن، یک «خود قدرتمند» در او تشکیل می‌شود. کودک که قبلاً کاملاً وابسته بود، حالا به استقلال نسبی می‌رسد و خودپنداره‌اش تقویت می‌شود. کم‌کم چیزها را برای خودش می‌خواهد، آن‌ها را برمی‌دارد و نزد خود نگه می‌دارد. در تصویر ذهنی‌اش همه چیز «مال او» است. حدود ۳ سالگی (البته نه به‌صورت دقیق و خطی)، حس مالکیت به معنای واقعی در کودک شکل می‌گیرد. قبل از این، کودک جهان را یکپارچه می‌بیند و خود را از اجزای آن جدا نمی‌داند. با رشد و بزرگ‌شدنش، کم‌کم مفهوم اجزا و نسبت بین آن‌ها، از جمله نسبت مالکیت (این مال کیه؟)، برایش معنا پیدا می‌کند. حالا کودک شروع می‌کند به درک اینکه «این مال تو است»، یعنی می‌توانی هر استفاده‌ای از آن بکنی. اما این درک هنوز بسیار خام است و خود را صاحب همه چیز می‌داند. اگر هم‌بازی‌اش عروسکی بردارد، محکم می‌گوید:«این مال منه!» و چنین باوری دارد. در این مرحله، اگر چیزی را بدون اجازه بردارد (مثلاً در کیف مادرش بگذارد)، از نگاه خودش کار اشتباهی نکرده است و برچسب «دزدی» از سوی بزرگ‌ترها درست نیست.