ضرورت بازتعریف نقش دولت، مردم و خیرین در فرآیند حکمرانی اسلامی

جامعه ورزشی آفتاب نو:

به گزارش بهداشت نیوز استاد خسروپناه در آغاز سخنان خود توضیح داد که بین حکمرانی (Governance) و حکومت‌داری (Government) تفاوتی ظریف اما بنیادین وجود دارد: در حکومت‌داری، صفر تا صد امور در دست دولت و دولتمردان است. اما در حکمرانی، دولت تنها تسهیل‌گر است؛ میدان را فراهم می‌کند، موانع را رفع می‌نماید و امور را به دست مردم، نخبگان و خیرین می‌سپارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود که حکمرانی یک پدیده جدید در غرب نیست، اما ریشه‌های عمیقی در فرهنگ اسلامی دارد:   حکمرانی به‌عنوان یک فناوری نرم اجتماعی، از دهه ۱۹۸۰ در غرب مطرح شد. پیش از آن، بحث مدیریت نوین دولتی و پیش از آن مدیریت دولتی مطرح بود. در چهار دهه گذشته، بیش از ۲۰۰ جلد کتاب به زبان انگلیسی در این زمینه نوشته شده است. ما این نظریه‌ها را بررسی کرده‌ایم و با تطبیق آن با اصول اسلامی، به مفهومی بومی دست یافته‌ایم.

وی فرآیند حکمرانی را پنج‌مرحله‌ای خواند: سیاست‌گذاری (Policy-making)، تنظیم‌گری (Regulation)، راهبری و گفتمان‌سازی (Steering & Discourse-building)، اجرایی‌سازی (Implementation) و نظارت، ارزیابی و اثربخشی‌سنجی (Monitoring & Evaluation). وی ادامه داد: این فرآیند گاهی در دست دولت (Government) است و گاهی در دست مردم (Governance). وقتی دولت میدان را فراهم کند و این فرآیند را به مردم بسپارد — حتی در سطح سیاست‌گذاری — آنگاه به حکمرانی واقعی دست یافته‌ایم.

استاد خسروپناه با اشاره به ساختار تصمیم‌گیری در کشور، گفت: در نظام ما، سیاست‌های کلان توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین و توسط رهبری ابلاغ می‌شود. شوراهای عالی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، سیاست‌های کاربردی مانند سند هوش مصنوعی، سند کوانتوم، سند موسیقی یا سند صنایع دستی را تدوین می‌کنند.

وی تفاوت دو رویکرد را با مثال‌های عینی روشن کرد: اگر پنج یا ده نفر در شورا نشسته و سندی را تنها تدوین کنند، آن حکومت‌داری است. اما اگر نخبگان هوش مصنوعی، متخصصان کوانتوم یا خانه موسیقی در تدوین سند مشارکت کنند و سپس آن در شورا مصوب شود، این حکمرانی است.

وی به عنوان نمونه‌های موفق اشاره کرد: سند موسیقی که با مشارکت خانه موسیقی تدوین شد. سند صنایع دستی که با همکاری ۱۴۰۰ نفر از صنعتگران، بانوان عشایری و روستایی نوشته شد. در این مدل، مردم نه تنها گیرنده سیاست‌ها هستند، بلکه سازنده آن‌ها نیز محسوب می‌شوند.

 حکمران؛ کسی است که با مسائل زندگی می‌کند و آن‌ها را حل می‌کند

استاد خسروپناه با تأکید بر نقش خیرین، بیان کرد:  کمران کسی است که با مسائل زندگی می‌کند و آن‌ها را با کمک مردم حل می‌کند. مجمع خیرین دقیقاً همین کار را انجام می‌دهد: خواه یک خیر متمول باشد که ۱۰۰ مدرسه می‌سازد، خواه صد خیر که با همکاری یک مدرسه می‌سازند، هر دو الگویی از حکمرانی نیکوکاری هستند.

وی افزود که نیازهای انسانی تنها به ساخت مدرسه یا مسجد محدود نمی‌شود، ما نیازهای آموزشی، بهداشتی، معیشتی، معنوی و معرفتی داریم. پیشنهاد تشکیل خیرین آموزشیار گامی بسیار ارزشمند است که در سیستان و بلوچستان آغاز شده و باید به سایر نقاط کشور تعمیم یابد.

وی، در ادامه سخنان خود درباره حکمرانی نیکوکاری، به بیان پنج اصل قرآنی و پنج تجربه عملی این الگوی اسلامی-بومی پرداخت. وی با استناد به آیات و روایات، تأکید کرد که نیکوکاری نه تنها یک عمل اخلاقی، بلکه یک فرآیند روان‌شناختی، ایمانی و فرهنگ‌ساز است که می‌تواند پایه‌های جامعه‌ای سالم را تقویت کند.

استاد خسروپناه با تلاوت بخشی از آیه ۲۶۲ سوره بقره آغاز کرد: مثل الذین ینفقون أموالهم ابتغاء مرضاه الله و تثبیتاً من أنفسهم و توضیح داد: بسیاری از مردم تنها تا ابتغاء مرضاه الله را می‌خوانند، اما ادامه آیه و تثبیتاً من أنفسهم بسیار عمیق است. یعنی نفس انسان با کار خیر استوار و ثابت‌قدم می‌شود. این یک حقیقت روان‌شناختی و ایمانی است: اخلاق و ایمان انسان با عمل خیر تثبیت می‌شود.

وی هشدار داد که انفاق نباید همراه با ریا یا آزار و منت باشد:  قرآن می‌فرماید: یا أیها الذین آمنوا لا تبطلوا صدقاتکم بالمنّ و الأذی (بقره، ۲۶۴). خیر باید صرفاً برای رضای خدا باشد، نه برای نمایش یا ایجاد وابستگی. اما در عین حال، دولت و نظام مسئولیت دارد: ما باید خیرین را تکریم کنیم، تندیس بسازیم، و آن‌ها را به‌عنوان الگوهای جامعه مطرح کنیم. این وظیفه حاکمیت است، نه ریا خیر.

استاد خسروپناه بیان کرد: بعضی‌ها کل سرمایه‌شان را انفاق می‌کنند تا جایی که به خانواده و فرزندانشان آسیب می‌زنند. قرآن چنین کاری را تأیید نمی‌کند. انفاق باید با اعتدال باشد. بعضی خیرین ثروتمند، پس از مرگ، خانواده‌شان در دعواهای حقوقی گیر می‌افتند. این، حکمت نیست.

وی باردیگر با اشاره به آیه ۲۶۷ سوره بقره گفت: مومن واقعی کسی است که از حلال‌ترین و پاک‌ترین درآمدش انفاق می‌کند. نباید مومنیت را به حزب، ظاهر یا سلیقه سیاسی محدود کرد. قرآن معیار را منشأ درآمد قرار داده است، نه تابعیت سیاسی.

با استناد به روایات، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: سه ویژگی اصلی خیرکار واقعی عبارتند از، کوچک‌شمردن عطیه، خود خیرکار نباید کارش را بزرگ ببیند. مخفی‌کردن عطیه، تا از ریا و تکبر در امان بماند. عجله در انفاق چون فرصت حیات محدود است. مسئولان باید برعکس عمل کنند: کوچک‌ترین کار خیر را بزرگ ببینند و قدردان باشند.

استاد خسروپناه با نقل حدیثی از پیامبر اکرم (ص) عنوان کرد: من لم یشکر الناس لم یشکر الله، شکرگزاری از خیرین، واجب دینی است. مسئولان از استانداران و فرمانداران تا ائمه جمعه و وزرا باید خیرین را تکریم کنند، نه اینکه سکوت کنند.

وی پیشنهاد عملی داد: در پارک‌های شهرها، تندیس یا سردیس خیرین نصب شود. این، بزرگ‌ترین کلاس درس برای نوجوانان است: می بینید چقدر انسان‌های بزرگی در این شهر خدمت کرده‌اند.

وی همچنین بر بومی‌سازی آموزش تأکید کرد: کتاب‌های درسی نیاز نیست در سراسر کشور یکسان باشد. در خوزستان، خیرین خوزستانی را معرفی کنیم؛ در خراسان، خیرین مشهدی را. این، فرهنگ‌سازی واقعی است.

وی تاکید کرد: ما نیاز به یک مرکز رصد داریم که فقط داده جمع‌آوری نکند، بلکه آن را به اطلاعات و سپس به تحلیل تبدیل کند. یک سیستم هوشمند برای شناسایی نیازها، خیرین، و پروژه‌های مؤثر ضروری است. مثل سند هوش مصنوعی یا صنایع دستی، خیریه‌ها هم باید با مشارکت صاحب‌نظران طراحی شوند. خیرین باید در یک اکوسیستم یکپارچه، همکاری کنند. رسانه‌ها و نظام آموزشی باید خیرکاری را به‌عنوان یک هویت ملی-دینی ترویج دهند.

در ادامه استاد خسروپناه بیان کرد: یکی از اولویت‌های مهم هوش مصنوعی بود که خوشبخنانه سند آن تدوین و تصویب و ابلاغ شد، امروز هاب کوانتوم در کشور راه‌اندازی شده است.

وی به فعالیت‌های جوانان در این حوزه اشاره کرد:  در زمینه‌های سنسورهای کوانتومی، کامپیوتر کوانتومی و ارتباطات کوانتومی، نخبگان جوان ۳۰ تا ۳۵ ساله در سراسر کشور پروژه‌های بزرگی را اجرا می‌کنند. من هر هفته جمعه‌ها با این عزیزان جلسه دارم و هر هفته شاهد بزرگی‌هایی هستم که از دل این جوانان بیرون می‌آید.

وی خواستار استفاده هوشمند از این ظرفیت‌ها شد: ما باید از این زحمات استفاده کنیم و از تکرار کارها جلوگیری کنیم. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به یکی از مهم‌ترین کاربردهای فناوری در حوزه سلامت اشاره کرد: ما امروز فناوری‌هایی داریم که با یک تست ساده، می‌توانند با ضریب خطای ۱۰ تا ۱۵ درصد پیش‌بینی کنند که فردی ده سال دیگر مبتلا به سرطان معده یا سایر بیماری‌ها خواهد شد.

وی تأکید کرد که پیشگیری ارزان‌تر و مؤثرتر از درمان است اگر امروز برای پیشگیری هزینه کنیم، فردا نیازی به هزینه‌های چندبرابر برای درمان نخواهیم داشت. ورزش عمومی، رژیم غذایی مناسب و تغذیه سالم، همه این‌ها نیازمند فرهنگ‌سازی و مشارکت خیرین است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: رشد علم و فناوری یکی از مهم‌ترین محورهای آینده‌سازی است. ما اخیراً در شورا آزمایشگاه ملی نخستی‌سانان را تصویب کردیم که در اطراف تهران راه‌اندازی خواهد شد.

وی توضیح داد که این آزمایشگاه برای تحقیقات علوم شناختی و پروژه ژنوم کاربرد دارد، بیش از ۹۸ درصد ژنوم برخی حیوانات با انسان مشترک است. این تحقیقات می‌تواند در پیشگیری و درمان بیماری‌ها بسیار مؤثر باشد.

وی هشدار داد: مرزهای دانش امروز وحشتناک در حال پیشروی است. با روش‌های سنتی دانشگاهی نمی‌توانیم رقابت کنیم. نیاز به آزمایشگاه‌های ملی یکپارچه داریم، نه آزمایشگاه‌های پراکنده.

استاد خسروپناه به مختصر اشاره‌ای به چالش جمعیتی پرداخت: فرهنگ جمعیت سالم بسیار مهم است. موضوع سالمندی دیگر یک هشدار آینده نیست، بلکه یک واقعیت کنونی است. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: ما نباید فقط نیازهای خانواده‌ها را رفع کنیم. باید کاری کنیم که خانواده‌ها خودکفا و مولد شوند، نه همیشه نیازمند. خانواده‌ای که بتواند خودش اقتصادش را تأمین کند، فرزندانش را تربیت کند و در جامعه مؤثر باشد، ستون اصلی جامعه نیکوکار است.

در پایان، استاد خسروپناه خواستار اقدام فوری در زمینه ثبت و نشر تجربه‌های خیرین شد: لطفاً یک تشکیلات تجربه‌نگاری راه‌اندازی کنید. خیرین موفقی در کشور داریم که داستان‌هایشان می‌تواند الگو باشد. وی پیشنهاد داد: باید این تجربه‌ها ضبط، تدوین و از طریق رسانه‌های ملی منتشر شوند. در صدا و سیما باید فیلم و سریال‌هایی ساخته شود که خیرکاری را به‌عنوان یک هویت ملی-دینی نشان دهد.

منبع خبر


مسئولیت این خبر با سایت منبع و جامعه ورزشی آفتاب نو در قبال آن مسئولیتی ندارد. خواهشمندیم در صورت وجود هرگونه مشکل در محتوای آن، در نظرات همین خبر گزارش دهید تا اصلاح گردد.

آخرین اخبار ورزشی از فوتبال ایران و باشگاه های جهان را در سایت ورزشی آفتاب نو بخوانید

مطالب پیشنهادی از سراسر وب

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کد امنیتی *

advanced-floating-content-close-btn
advanced-floating-content-close-btn