اگر دشمن حمله کرد، به این پناهگاه بروید

آفتاب نو– خدا در سوره کهف می‌فرماید که انسان با قدرت ایمان می‌تواند برابر هر دشمنی ایستادگی کند، در واقع ایمان پناهگاه مؤمنان در زمان حمله دشمن است. و با قدرت ایمان می‌توان هر مانعی را برداشت و دشمن را ادب کرد.

 آیات ۱۶ تا ۲۰ سوره کهف، ادامه داستان جوانان مؤمن است که برای حفظ ایمان خود از جامعه‌ای فاسد گریختند. در این بخش، قرآن ما را با رفتار آنان در برابر دشمنی نرم و سختِ محیط آشنا می‌کند. این جوانان هنگامی که از بت‌پرستی و فشار حاکمان ستمگر احساس خطر کردند، تصمیم گرفتند از شهر خارج شوند. گفتند: «وَإِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَمَا یَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ فَأْوُوا إِلَى الْکَهْفِ یَنْشُرْ لَکُمْ رَبُّکُمْ مِن رَّحْمَتِهِ وَیُهَیِّئْ لَکُم مِّنْ أَمْرِکُم مِّرْفَقًا». یعنی چون از آنان و از پرستش غیر خدا کناره گرفتید، به غار پناه برید تا پروردگارتان برای شما راهی از رحمت و آرامش فراهم سازد.درسی که این آیه به مؤمنان می‌دهد آن است که در برابر دشمنی‌هایی که ایمان را تهدید می‌کند، نخست باید مرز اعتقادی را روشن کرد و سپس برای حفظ باور، از میدان نفوذ دشمن فاصله گرفت. جدایی ظاهری این جوانان از قوم خود، نمادی از فاصله گرفتن از فرهنگ و ارزش‌های منحرف است.

دشمن خاموش نمی‌ماند

در آیه ۱۷ به نشانه‌ای الهی اشاره می‌شود که مؤید پناه یافتن آنان است: خورشید هنگام طلوع از سمت راست غار می‌گذشت و هنگام غروب از سمت چپ آن، به گونه‌ای که نور مستقیم به داخل غار نمی‌تابید. قرآن این نشانه را «آیه‌ای از آیات خدا» معرفی می‌کند. در نگاه تفسیری، این پدیده علاوه بر جنبه طبیعی، رمزی از حفاظت الهی در برابر دشمنی‌هاست. کسانی که به خدا پناه می‌برند، حتی در دل سنگ نیز از گزند دشمن در امان می‌مانند.

اما دشمن هرگز آرام نمی‌گیرد. در ادامه آیات آمده که اگر کسی آنان را می‌دید، می‌پنداشت مرده‌اند، در حالی که خداوند آنان را زنده نگاه داشته بود. این تدبیر الهی موجب شد هیچ دشمنی نتواند به آنان دست یابد. دشمن‌شناسی در اینجا یعنی درک این واقعیت که مقابله با اهل ایمان، تنها محدود به رویارویی آشکار نیست؛ بلکه دشمن ممکن است در کمین، خاموش و در انتظار فرصتی برای نابودی باشد.

امنیت در سایه ایمان، نه ابزار

آیه ۱۸ می‌گوید خدا آنان را در خواب چنان نگاه داشت که اگر کسی به آنان می‌نگریست، از ترس می‌گریخت. چشمانشان باز بود و بدن‌هایشان گهگاه به چپ و راست برمی‌گشت تا از پوسیدگی در امان بمانند. این تصویر، یادآور حقیقتی عمیق است: امنیت حقیقی، نه با سلاح و قدرت ظاهری بلکه با ایمان و پشتیبانی خداوند به دست می‌آید.در برابر دشمنانی که از ابزار، سیاست و قدرت برای تسلط بر مؤمنان بهره می‌برند، این آیه نشان می‌دهد خداوند قادر است با تدبیر خویش، حتی در خوابی چند صدساله، مؤمنان را از نفوذ دشمن حفظ کند. دشمن‌شناسی در اینجا به معنای فهم محدودیت دشمن است؛ هرچند دشمن پرقدرت به نظر آید، اما خدا می‌تواند همه توان او را بی‌اثر کند.

بیداری پس از غفلت جامعه

آیه ۱۹ صحنه‌ای از بیداری جوانان پس از سال‌ها خواب را ترسیم می‌کند. یکی از آنان را مأمور خرید غذا کردند تا بی‌آن‌که شناخته شود، خوراکی پاک تهیه کند. در ظاهر این صحنه ساده است، اما لایه‌ای از آگاهی در برابر دشمن را در خود دارد. جوانان که می‌دانستند جامعه‌شان دگرگون نشده یا ممکن است هنوز دشمنان ایمان حضور داشته باشند، با احتیاط سخن گفتند و از نمایان شدن هویت خود پرهیز کردند.

این رفتار نشانه هوشیاری در برابر دشمن است. ایمان به معنای ساده‌دلی نیست؛ بلکه نیازمند بصیرت و تدبیر است. دشمن‌شناسی یعنی ترکیب ایمان و عقل، تا مؤمن نه فریب بخورد و نه از ترس دشمن، حقیقت را رها کند.

غفلت دشمن از سنت‌های الهی

در آیه ۲۰ آمده است: «اگر آنان بر شما دست یابند، یا شما را سنگسار می‌کنند یا شما را به آیین خود بازمی‌گردانند و هرگز در آن صورت رستگار نخواهید شد.» این سخن، نشان‌دهنده عمق دشمنی طاغوت‌ها با مؤمنان است. دشمن در برابر ایمان، تنها به حذف فیزیکی قانع نیست؛ او می‌خواهد اندیشه و هویت مؤمن را از بین ببرد. اما قرآن می‌آموزد که پیروزی دشمن زمانی است که مؤمن ایمانش را واگذارد، نه زمانی که کشته شود.از این منظر، دشمن‌شناسی یعنی درک هدف نهایی دشمن: تغییر دل و ذهن مؤمنان. جوانان غار این حقیقت را فهمیدند و حاضر شدند در تنهایی و فقر بمانند اما ایمان خود را نفروشند.آیات ۱۶ تا ۲۰ سوره کهف الگویی از رفتار مؤمنانه در برابر دشمن را ارائه می‌دهد: فاصله‌گیری از محیط آلوده، اعتماد به خدا، هوشیاری در عمل، و حفظ ایمان در برابر تهدیدهای فکری و فیزیکی. این آیات نشان می‌دهند که دشمن همواره در کمین است، اما خداوند نیز همواره پشتیبان مؤمنانی است که مرز ایمان خود را حفظ کنند. داستان اصحاب کهف در این بخش، بیش از آنکه درباره خواب باشد، درباره بیداریِ درونی در برابر دشمنی‌های پنهان و آشکار است.

منبع: فارس