بزرگ‌ترین گره اجرای نهضت ملی مسکن/ خسارتی که بانک‌ها به اقشار کم‌درآمد زدند

به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه همشهری نوشت: ۴ سال از تصویب قانون جهش تولید مسکن گذشته و اکنون روشن است که بزرگ‌ترین گره اجرای نهضت ملی، نه در زمین، پروانه و پیمانکار، بلکه در تسهیلات بانکی بوده است؛ گرهی که اگر باز می‌شد، هم سرعت ساخت‌وساز چند برابر می‌شد و هم هزینه نهایی واحدها برای متقاضیان به شکل چشمگیری کاهش پیدا می‌کرد. 

قانون جهش تولید مسکن در مرداد ۱۴۰۰ با هدف ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در ۴‌سال تصویب شد؛ قانونی که اختصاص زمین رایگان و ارزان دولتی و تخصیص تسهیلات بانکی ۲ ستون اصلی آن بود اما در ۴سالگی نهضت ملی مسکن، آنچه مشخص است یکی از این ستون‌ها بسیار سست‌تر از هدف‌گذاری‌ها بوده است.

کم‌کاری بانک‌ها، پیامدهای اقتصادی بسیار سنگینی برای متقاضیان نهضت ملی مسکن که اقشار کم‌درآمدتر جامعه محسوب می‌شوند به‌جا گذاشت. نهضت ملی مسکن بر مبنای ساخت در زمان کوتاه و با استفاده همزمان از آورده متقاضی و وام بانکی طراحی شده بود. اما وقتی تسهیلات در موعد مقرر تزریق نشد، پروژه‌ها چاره‌ای جز ادامه مسیر با اتکای تقریبا کامل به آورده نقدی متقاضیان نداشتند. نتیجه آن شد که در بسیاری از پروژه‌ها، سهم آورده خانوارها از چند صد میلیون به حوالی یک میلیارد تومان رسید و کل بار افزایش هزینه ساخت به متقاضیان تحمیل شد؛ اتفاقی که اساسا قرار نبود شامل حال متقاضیان شود. از سوی دیگر، تأخیر در تأمین مالی، پروژه‌ها را در معرض یکی از بی‌رحم‌ترین واقعیت‌های اقتصادی ۴ سال اخیر قرار داد.

جریمه و خسارت سنگین تخلف بانک‌ها

براساس تبصره ۵ ماده ۴، سازمان امور مالیاتی باید ۲۰ درصد تعهدات انجام‌نشده بانک‌ها را اخذ کند؛ رقمی که برای دوره مورد بررسی حدود ۳۲۴ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

دیوان محاسبات اعلام کرده است پس از پایان مهلت قانونی، ترک فعل بانک‌های عامل پیگیری خواهد شد اما بانک‌ها در تلاش هستند از راه‌های حقوقی خود را از پرداخت این جرایم معاف کنند. این در حالی است که بانک‌ها همواره متهم به پرداخت تسهیلات صوری به زیرمجموعه‌ها و وابستگان خود هستند و اکنون مبلغ مطالبات غیرجاری آنها به ۱۲۶۸همت می‌رسد که ۴۵۵هزار میلیارد تومان از آن فقط مربوط به ۱۰۰شخص حقوقی است. اکنون پرسش اصلی این است که اگر بانک‌ها در ۴ سال گذشته به تکالیف قانونی خود عمل می‌کردند، نهضت ملی مسکن امروز چه موقعیتی داشت؟ براساس حجم تعهدات پرداخت‌نشده، می‌توان تصور کرد که بخش بزرگی از پروژه‌ها حداقل یکی دو سال زودتر به مرحله بهره‌برداری می‌رسید.

بانک‌ها طی دوره ۴ساله منتهی به ۳۱ شهریور ۱۴۰۴ از مجموع ۲۲۲۱ هزار میلیارد تومان تعهدی که برای پرداخت تسهیلات به پروژه‌های نهضت ملی داشتند، فقط ۶۰۱ همت به این طرح وام داده‌اند و ۷۳ درصد تعهدات آنها ایفا نشده است.