راهنمای کامل نگهداری و تمیز کاری قالب بتن پس از استفاده

 براساس گزارش های منتشر شده توسط Mordor Intelligence، بازار جهانی قالب بندی بتن طی سال های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۸ با رشدی پایدار مواجه خواهد بود و دوام تجهیزات، یکی از عوامل کلیدی در کاهش هزینه های ساخت و افزایش راندمان پروژه ها معرفی شده است. این روند نشان می دهد که نگهداری اصولی قالب بتن دیگر یک توصیه فنی نیست؛ بلکه یک الزام اقتصادی برای پروژه های ساختمانی، صنعتی و زیربنایی است.

در ایران نیز افزایش قیمت فولاد و هزینه های عملیات ساخت و ساز، ضرورت توجه به نگهداری قالب ها را دوچندان کرده است. هرگونه آسیب، خوردگی یا کاهش کیفیت سطح قالب می تواند به طور مستقیم بر کیفیت بتن، ایمنی عملیات و بودجه پروژه تاثیر بگذارد. به همین دلیل، شناخت روش های صحیح تمیزکاری، نگهداری و انبارش قالب بتن، نقشی محوری در عملکرد پروژه ها ایفا می کند.

این گزارش با رویکردی فنی اما قابل درک، به بررسی استانداردهای لازم برای نگهداری قالب بتن پس از هر بار استفاده می پردازد و نشان می دهد که رعایت این اصول چگونه می تواند طول عمر قالب ها را افزایش داده و بهره وری عملیات بتن ریزی را بهبود بخشد.

اهمیت نگهداری قالب بتن پس از هر بار استفاده

قالب بتن یکی از اجزای حیاتی در چرخه اجرای سازه های بتنی است و شرایط فیزیکی آن می تواند به طور مستقیم بر کیفیت نهایی سطح بتن تاثیر بگذارد. وجود بتن باقیمانده، زنگ زدگی، چسبیدگی مصالح یا تاب برداشتن قطعات، کیفیت بتن ریزی را کاهش می دهد و ایمنی کارگاه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

مطالعات Market Research Future نشان می دهد که تا ۳۰ درصد از هزینه های ناشی از تاخیر در پروژه های بتنی، به دلیل خرابی تجهیزات قالب بندی و عدم نگهداری صحیح آنها رخ می دهد.

در میان مجموعه هایی که بر اجرای صحیح و اصولی فرآیندهای قالب بندی تاکید دارند، گروه صنعتی تنها پولاد یکی از مجموعه های فعال و شناخته شده در حوزه تولید سیستم های قالب بندی و تجهیزات مرتبط با بتن است. این مجموعه با تکیه بر طراحی مهندسی، دقت تولید و استفاده از مواد اولیه استاندارد، طی سال های فعالیت خود در پروژه های عمرانی مختلف نقش موثری ایفا کرده است.

فرآیند استاندارد تمیزکاری قالب بتن

پس از هر مرحله بتن ریزی، اولین اقدام، پاکسازی دقیق قالب ها است. این فرآیند معمولا شامل مراحل زیر می شود:

1. حذف بتن های چسبیده

استفاده از برس فلزی، کاردک یا ابزارهای مشابه برای جداسازی بتن آسیب احتمالی پیشگیری می کند. استفاده از ابزارهای تیز می تواند پوشش قالب را آسیب پذیر کند و در مراحل بعدی به ایجاد حفره در سطح بتن منجر شود.

1. شست و شوی اصولی

شست و شوی قالب با فشار مناسب آب، یکی از موثرترین روش ها برای جلوگیری از خشک شدن بتن بر روی سطح است. رعایت این مرحله مانع از تشکیل لایه رسوبی روی ورق های قالب می شود.

1. استفاده از روغن قالب استاندارد

روغن کاری سطح قالب پس از شست و شو و خشک کردن، علاوه بر جلوگیری از زنگ زدگی، باعث سهولت جداسازی قالب در مراحل بعدی می شود. انتخاب روغن قالب غیر اسیدی و استاندارد از اهمیت بالایی برخوردار است.

1. بازرسی فنی قالب ها

بررسی اتصالات، جوش ها، گوشه ها، لبه ها و یراق آلات، بخش ضروری فرآیند نگهداری است. این بازرسی ها از شکست های احتمالی در عملیات بتن ریزی جلوگیری می کند.

چالش های رایج در نگهداری قالب بتن

نگهداری قالب بتن با چالش هایی همراه است که در بسیاری از پروژه ها، به دلیل مدیریت نادرست یا کمبود آموزش، نادیده گرفته می شود. برخی از مهم ترین چالش ها شامل موارد زیر است:

• خوردگی ناشی از رطوبت محیط کارگاه:

سازه های بتنی معمولا در معرض آب، رطوبت و شرایط محیطی متغیر قرار دارند. این شرایط، در صورت نگهداری نادرست، باعث تسریع خوردگی قطعات فولادی قالب می شود.

• تاب برداشتن قالب ها:

حمل و نقل اشتباه، انبارش غیر اصولی یا ضربه های کارگاهی می تواند قالب ها را از حالت اصلی خارج کند و دقت اجرای سازه را تحت تاثیر قرار دهد.

• استفاده از مواد غیر استاندارد در تمیزکاری:

برخی پیمانکاران از مواد شیمیایی اسیدی یا ابزارهای تیز برای حذف بتن استفاده می کنند که می تواند پوشش قالب را تخریب کرده و طول عمر آن را کاهش دهد.

• عدم آموزش نیروی انسانی:

بخش زیادی از آسیب های وارد شده به قالب ها، ناشی از کمبود آموزش نیروهای انسانی و کارگران است. آموزش صحیح می تواند نقش مهمی در کاهش هزینه های پروژه داشته باشد.

استانداردهای ذخیره سازی و نگهداری بلندمدت قالب بتن

پس از پایان هر فاز از پروژه، ذخیره سازی و انبار کردن قالب ها باید با رعایت اصول استاندارد انجام شود تا از آسیب های فیزیکی و محیطی جلوگیری شود. مهم ترین توصیه ها در این بخش عبارت اند از:

• انبارش قالب ها در محیط خشک، سرپوشیده و دور از تماس مستقیم با خاک یا رطوبت
• چیدمان منظم قالب ها با حفظ یکنواختی فشار بر روی سطوح
• روغن کاری سطح قالب پیش از نگهداری طولانی مدت
• استفاده از پالت یا زیرساز برای جداسازی قالب از سطح زمین
• بازرسی دوره ای در انبار برای جلوگیری از خوردگی، نفوذ آب یا آسیب های احتمالی

رعایت این استانداردها به طور مستقیم باعث افزایش دوام قالب ها و کاهش هزینه های تعمیرات یا خرید مجدد تجهیزات می شود.

مجموعه تنها پولاد در زمینه ساخت انواع قالب بتن اعم از قالب های فلزی مدولار، قالب تونل فرم، قالب های خاص سازه ای و تجهیزات جانبی مربوط به اسکافلد، بر اساس استانداردهای فنی و نیازهای پروژه طراحی های قالب را انجام می دهد. توجه این مجموعه به نگهداری، بازسازی و ارائه راهکارهای فنی برای افزایش دوام قالب ها، نشان دهنده رویکرد مهندسی و مسئولیت پذیری آن در صنعت ساخت و ساز است. همین امر استفاده از محصولات تنها پولاد را در پروژه های بزرگ عمرانی کشور مثل تکمیل پروژه ایران مال، ساخت پل میدان موذن کرج، تکمیل مصلی امام خمینی، ساخت تاکسی وی فرودگاه امام خمینی، ساخت پل پیکان شهر و بسیاری پروژه های دیگر امکان پذیر کرده است.

نگهداری و تمیزکاری اصولی قالب بتن، یکی از عوامل حیاتی در مدیریت هزینه ها، افزایش کیفیت عملیات بتن ریزی و تضمین ایمنی پروژه ها است. با رشد بازار ساخت و ساز و افزایش قیمت تجهیزات، اهمیت توجه به این موضوع بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. فرآیندهایی مانند تمیزکاری استاندارد، روغن کاری، بازرسی فنی و انبارش صحیح، در مجموع می توانند عمر مفید قالب ها را به طور چشمگیری افزایش دهند.