اطلاعات آلودگی هوا در تهران سانسور شد

امسال تعداد روز‌های با هوای «قابل قبول» تا امروز رکورد منفی تمام دو دهه اخیر را شکسته و به حدود یک‌سوم کل روز‌های سال تنزل یافته است؛ نسبتی که در همه سال‌های اخیر بین دوسوم و سه‌چهارم روز‌های سال در نوسان بود.

البته غیر از سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳ که به حدود نصف رسید و سال ۱۳۹۰ که قدری کمتر از نصف بود، اما باز هم در هیچ‌یک اوضاع به بدی امسال نشد. البته غیر از سال‌های ۹۷ و ۹۸ که بیشترین روز‌های پاک و سالم و کمترین روز‌های آلوده را در دو دهه اخیر تجربه کردیم، تهران معمولا در همه سال‌ها در فصل سرما به میزان درخورتوجهی درگیر معضل آلودگی هوا بوده است. اما در دو مورد، وضعیت از حد تحمل خارج شده است: یکی سال ۱۳۹۰ که با تشدید تحریم‌ها و توزیع بنزین پتروشیمی شاهد مه‌دود بر فراز تهران بودیم، و یکی سال ۱۴۰۱ و بعد از آنکه مدیریت آلاینده‌ها در تهران به امان خدا رها شد.

امسال هم با اتکا به داده‌ها می‌توان گفت که قطعا بدترین سال دو دهه اخیر را از سر خواهیم گذراند. تا امروز بیش از نصف روز‌های سال، آلوده بوده و بی‌تردید این نسبت تا پایان سال بدتر می‌شود که بهتر نمی‌شود. تا نیمه آذرماه امسال، در چهار روز شاخص AQI روزانه بالاتر از ۲۰۰ را تجربه کرده‌ایم و بعید نیست این تعداد بالاتر برود و از این لحاظ هم ۱۴۰۴ رکوردشکنی کند.

اینها تفسیر و تحلیل نیست؛ واقعیت است. واقعیت‌هایی که برگرفته از گزارش‌های رسمی و تأییدشده مراجع قانونی است. تازه اینها مربوط به شاخص روزانه بر حسب میانگین ایستگاه‌هاست؛ وگرنه چه بسیار مواردی که به صورت موردی کیفیت هوا در برخی روز‌ها و ساعات به وضعیت ناسالم و بلکه خطرناک رسیده، اما در گزارش‌ها ثبت نشده است. به همه اینها یک واقعیت آخر را هم باید افزود: اینکه تقریبا در هیچ بخشی از مسائل منجر به این وضعیت فجیع و بدترشونده آلودگی هوای تهران، هیچ برنامه‌ای پیگیری نمی‌شود. نه شهرداری ایده و برنامه‌ای برای کاهش ترافیک و کنترل منابع متحرک آلاینده دارد، نه عزمی برای نوسازی ناوگان‌های انبوه‌بر و دیزلی دیده می‌شود، نه امیدی به بهبود کیفیت سوخت وجود دارد و نه چشم‌اندازی از مهار فرسودگی فزاینده خودرو‌ها به چشم می‌خورد.

حالا واکنش شهرداری تهران به این واقعیت‌ها و داده‌ها چه بوده است؟ محدودکردن دسترسی به اطلاعات! تا چندی قبل، شما اگر به وب‌سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران (به نشانی air.tehran.ir) می‌رفتید، به‌راحتی می‌توانستید گزارش‌های مربوط به وضعیت شاخص روزانه را برای تمام سال‌های گذشته، حتی به تفکیک ایستگاه‌ها و به تفکیک نوع آلاینده، مشاهده و استخراج کنید. اما به لطف شفافیت‌ستیزی آقای زاکانی و مدیرانش، حالا در تمام صفحات مربوط به داده‌های کیفیت هوا، این پیام درج شده که «برای دریافت کد پیگیری به منوی آرشیو، درخواست آرشیو داده مراجعه فرمایید» و وقتی به آن صفحه مراجعه می‌کنید، باید حداقل ۱۲ فیلد از اطلاعات شخصی خود را به همراه درخواست مکتوب! ارسال کنید تا لابد بعد از تأیید مقامات ذی‌ربط و بی‌ربط، اگر صلاح دانستند، به شما اجازه دسترسی به اطلاعات هوایی را که تنفس کرده‌اید، بدهند. حرفی باقی نمی‌ماند، جز یادآوری تعبیر معروف که گفت: وای به حال واقعیت‌هایی که باب میل ما نباشند.