به گزارش اقتصادنیوز، جشنواره هندوها، دیوالی، معمولا زمان گردهمایی خانواده‌های هندی است. در هفت سال گذشته اما، وامیکا گروور ۳۲ ساله در طول این مدت از خانه خود در دهلی فرار می‌کند، چرا که آتش‌بازی‌های جشنواره، کیفیت هوای شهر را به سطوح خطرناکی از آلودگی می‌رساند. حتی یک هفته بعد، او با طعم و بوی تند و تلخ هوای آلوده به خانه بازمی‌گردد.

او می‌گوید: در سال‌های اخیر نفس کشیدن برایم سخت شده و احساس می‌کنم ریه‌هایم تحت فشار زیادی هستند. قبلا فکر می‌کردم آتش‌بازی‌های دیوالی کیفیت هوا را بدتر می‌کنند، اما الان فهمیدم که آلودگی در طول سال وجود دارد و برای همه ایجاد مشکل می‌کند.

شاخص آلودگی دهلی سه برابر حد ایمن است

ویوک بانداری در آتلانتیک نوشت: از ماه اکتبر، پایتخت هند با آلودگی شدید هوا مواجه است و شاخص کیفیت هوا (AQI) معمولا از عدد ۳۰۰ عبور می‌کند. این میزان سه برابر سطح ایمن آلایندگی داشته و معادل با کشیدن حدود ۱۱ سیگار در روز است. در اواخر اکتبر، یک ریه‌شناس برجسته هندی به افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن قلب و ریه و کسانی که توانایی مالی دارند توصیه کرد که برای شش تا هشت هفته دهلی را ترک کنند.

سکوهای پایش بین‌المللی در ماه‌های اخیر سطوح خطرناک بالای ۱۰۰۰ را در بخش‌هایی از دهلی ثبت کرده‌اند، هرچند اپلیکیشن دولتی حداکثر آلودگی را ۵۰۰ گزارش می‌کند.

این محدودیت از زمان راه‌اندازی شاخص ملی در ۲۰۱۴ توسط دولت هند تعیین شده است.

یادآوری تلخ تجربه پکن

مناظر ساختمان‌های محصور در مه‌دود، یادآور بحران آلودگی هوای پکن در دهه گذشته است، با این تفاوت که چین این را بحران ننگ ملی خواند و بلافاصله اقدامات لازم برای بهبود کیفیت هوا را آغاز کرد. با این‌حال، هند به طور گسترده این بحران را عادی‌سازی کرده است. دولت این کشور همچنان شدت مشکل را کم اهمیت جلوه می‌دهد و به استانداردهای جهانی AQI و داده‌های مرگ‌ومیر مرتبط با آلودگی هوا با تردید نگاه می‌کند.

آلودگی فراتر از دهلی است

اما این تنها پایتخت هند نیست که برای مردم خفگی ایجاد کرده. براساس گزارش مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک ، شهر غازی‌آباد در نوامبر به‌عنوان آلوده‌ترین شهر هند شناخته شد، و پس از آن نویدا، بهادورگار و دهلی در مرتبه‌های بعدی قرار داشتند.

مانوج کومار، تحلیلگر آلودگی هوا می‌گوید: «سوخت‌های خانگی، صنایع، نیروگاه‌ها، حمل‌ونقل و گرد و غبار ساخت‌وساز، منابع اصلی آلودگی دهلی و مناطق اطراف هستند. آلودگی هوا در زمستان شمال هند به دلیل عوامل هواشناسی تشدید می شود ، اما در بقیه روزهای سال نیز به دلیل انتشار بالای آلاینده‌ها اوضاع همین است. درواقع، این مسئله یک مشکل فصلی نیست؛ بلکه یک مشکل سالانه در سراسر جنوب آسیا است.

جنوب آسیا؛ خانه آلوده‌ترین کشورها

کشورهای جنوب آسیا از آلوده‌ترین کشورهای جهان هستند. در سال ۲۰۲۴، بنگلادش، پاکستان، هند و نپال در میان ۱۰ کشور با بالاترین غلظت ذرات معلق PM2.5 قرار داشتند. آلودگی هوا سالانه باعث حدود ۲ میلیون مرگ زودرس در این مناطق می‌شود و بهبود کیفیت هوا می‌تواند بیش از ۷۵۰ هزار زندگی را نجات دهد.

آشیش تیوری، مدیر تیم هوا در مرکز بین‌المللی توسعه کوهستانی در نپال می‌گوید: منابع اصلی آلودگی شامل سوخت‌های جامد خانگی، سوزاندن زباله، انتشار صنعتی و خودروها و آتش‌سوزی‌های گاه به گاه است. ترکیب منابع محلی، شرایط جوی و تأثیرات محیطی باعث ایجاد آلودگی منطقه‌ای می‌شود.

اقدامات ناکارآمد

شهرهای بزرگ جنوب آسیا در دهه گذشته شبکه‌های پایش ایجاد کرده‌اند، اما بسیاری از ایستگاه‌ها در مناطق شهری متمرکز هستند. هند ۹۶۶ ایستگاه در ۴۱۹ شهر دارد، اما تنها ۲۶ ایستگاه در مناطق روستایی فعال هستند.

 نپال در حدود ۳۰ ایستگاه، بنگلادش ۳۱ ایستگاه و پاکستان نیز شبکه‌ای ملی ندارد.

مقامات دهلی و ایالت پنجاب پاکستان با اتهام دستکاری داده‌های آلودگی مواجه هستند. ویدئوهای منتشرشده از پایتخت هند نشان می‌دهد که آب‌پاش‌ها به سمت سنسورها نشانه گرفته می‌شوند تا غلظت آلاینده‌ها کاهش پیدا کنند.

مانوج کومار می‌گوید: بودجه‌ای به هوای پاک اختصاص داده نمی‌شود و هر پولی هم که وجود دارد، روی توپ‌های مه‌زا یا دستگاه‌های تولید مه خرج می‌شود که که کاملا ناکارآمدند.

به گزارش اقتصادنیوز، دستگاه‌های تولید مه در شهرها برای مقابله با آلودگی هوا به کار می‌روند. اساس کار آن‌ها سنگین کردن ذرات معلق (مثل گرد و غبار و آلاینده‌ها)، با پاشیدن آب یا مه به هوا است. به این ترتیب ذرات معلق بر زمین می‌ریزند و ممکن است که غلظت آلودگی در هوا کاهش پیدا کند. با این‌حال، کارشناسان معتقدند که این روش غیرکارآمد و بی‌اثر است، چون آلودگی‌های اصلی ناشی از سوخت خودروها، صنایع، سوخت‌های خانگی و سوزاندن کاه، همچنان باقی می‌ماند و صرفا ذرات به‌طور موقت جابه‌جا می‌شوند.

آلودگی فرامرزی و اثرات زیست‌محیطی

آلودگی در جنوب آسیا یک مسئله برون‌مرزی است و در بسیاری از شهرها و کشورهای مختلف عبور می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که منشا آلاینده‌ها عمدتا از خود جنوب آسیا است؛ از جمله دود ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و انتشار آلاینده‌های صنعتی. کوه‌های عظیم منطقه نیز مسیر باد را مسدود کرده و آلاینده‌ها را در دشت هند-گنگ و دامنه‌های هیمالیا محصور می‌کنند.

مطالعات نشان می‌دهد که ذرات کربن سیاه به‌عنوان یک آلاینده فوق‌العاده قوی، قدرت گرمایش بیشتری از دی‌اکسیدکربن دارند و می‌توانند اکوسیستم هیمالیا را تهدید کنند. نشست کربن سیاه بر روی یخ و برف باعث جذب نور بیشتر و ذوب سریع‌تر آن می‌شود و خطرات سیلاب‌های ناگهانی، کاهش تولید کشاورزی و اختلال در بارش موسمی را افزایش می‌دهد.

ضرورت همکاری منطقه‌ای و مدیریت مؤثر

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که به یک رویکرد فرامرزی برای مقابله با بحران آلودگی هوا در آسیا نیاز است. کشورها باید برنامه‌های ملی مدیریت کیفیت هوا، ساختارهای نهادی و مکانیزم‌های مالی قوی ایجاد کنند و سپس درباره همکاری‌های منطقه‌ای صحبت کنند.

کشورهای جنوب آسیا هر کدام سازوکار ملی خود را دارند، اما تحلیلگران معتقدند که نیاز به تغییر پارادایم در ظرفیت نهادی و حکمرانی برای پیشرفت واقعی وجود دارد.

سیاست ملی هوای پاک پاکستان در ۲۰۲۳ با هدف بهبود کیفیت سوخت، کنترل انتشار صنعتی و ممنوعیت سوزاندن بقایا تدوین شد، اما در مقیاس اجرایی بسیار محدود بوده است. در هند، برنامه ملی هوای پاک در سال ۲۰۱۹ اهدافی مانند کاهش ۴۰ درصدی PM10 تا سال ۲۰۲۵-۲۶ تعیین کرد، اما گزارش‌ها نشان‌می‌دهند که در ۲۰۲۵ ، از ۲۵۳ شهر مورد بررسی، ۲۰۶ شهر هنوز استاندارد ملی را رعایت نمی‌کنند.

میلیون‌ها نفر همچنان در معرض آلودگی قرار دارند

تا زمانی که اقدامات جامعی اجرا نشوند، میلیون‌ها نفر همچنان در هوای سمی نفس خواهند کشید. برخی نیز به‌طور موقت، پناهندگان آلودگی در دیگر شهرها می‌شوند.

یکی از شهروندان هندی که در اکتبر به همراه همسرش به سنگاپور نقل مکان کرده می‌گوید: بعد از مهاجرت، نفس کشیدن در هوای پاک دیگر یک انتخاب لوکس نیست. هرچند دلم برای خانه‌ تنگ می‌شود. اما حتی اگر روزی به هند بازگردیم، به دهلی باز نمی‌گردیم. اگر زندگی و سلامتی‌ را انتخاب کنم، دهلی را برای زندگی انتخاب نمی‌کنم.