به گزارش بهداشت نیوز حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه، بحث وحدت حوزه و دانشگاه را باید از دو منظر بررسی کرد: یکی منظر عملی و تحقق‌یافته و دیگری منظر معرفتی و نظری در راستای تحول‌آفرینی مبتنی بر هویت اسلامی-ایرانی.

استاد خسروپناه در اشاره به تحولات حوزه‌های علمیه طی چهار دهه اخیر، خاطرنشان کرد: در گذشته، فضای غالب حوزه‌های علمیه، محدود به فقه و اصول بود و سایر رشته‌ها مانند فلسفه، کلام، تاریخ، تفسیر و به‌ویژه علوم انسانی و اجتماعی چندان جایگاهی نداشتند. اما امروز شاهد آن هستیم که استادان روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، مدیریت و سایر رشته‌های علوم انسانی در حوزه‌ها به تدریس مشغولند و زمینه‌های نوینی از پژوهش و آموزش در این حوزه‌ها شکل گرفته است.

وی این تحول را مستقیماً مدیون پیوند هوشمندانه حوزه و دانشگاه دانست و افزود: این بلوغ فکری و گسترش معرفتی در حوزه، بدون حضور اساتید دانشگاهی و تعامل آنان با طلاب امکان‌پذیر نبود. پژوهشگاه‌هایی مانند پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (حوزه و دانشگاه)، موسسه امام خمینی، موسسه باقرالعلوم، و دفتر تبلیغات اسلامی، به سرانجام این هم‌افزایی اندیشه‌ها کمک شایانی کردند.

استاد خسروپناه با اشاره به نام چهره‌های برجسته‌ای چون آیت‌الله مصباح‌یزدی (ره)، دکتر علی‌محمد کاردان، دکتر سیدعباس حری (ره)، و دکتر ابطحی، سپاسگزاری خود را از آنان ابراز کرد.

وی همچنین اشاره کرد که امروز طلاب قم و دیگر حوزه‌ها به‌طور گسترده‌ای به زبان‌هایی مانند انگلیسی و فرانسوی مسلط‌اند و این امر نیز ریشه در همین تعامل سازنده بین دانشگاه و حوزه دارد.

استاد خسروپناه با تقدیر از زحمات اساتید، دانشمندان و مسئولان فرهنگی که در مسیر وحدت حوزه و دانشگاه تلاش کرده‌اند، تأکید کرد: این همکاری‌ها نه‌تنها حوزه را بالندگی بخشید، بلکه دانشگاه را نیز به هویت اصیل اسلامی‌اش بازگرداند و امروز علوم اسلامی در حوزه‌های تخصصی‌ای مانند فقه پزشکی، فقه خانواده، فقه تربیت و غیره، به بلوغی رسیده که می‌تواند پاسخگوی نیازهای جامعه معاصر باشد.

وحدت حوزه و دانشگاه، پاسخگوی چالش‌های علم-دین و سند بناگر انسجام ملی است

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه سخنان خود در نشست علمی-فرهنگی دانشگاه پیام نور حول محور وحدت حوزه و دانشگاه، بر سهم متقابل این دو نهاد در پیشبرد دانش، هویت‌یابی فرهنگی و پاسخ به چالش‌های معرفتی-علمی تأکید کرد و گفت: اگر یک‌سوی این تعامل، گسترش علوم انسانی در حوزه بوده، سوی دیگر آن—یعنی خدمات حوزه به دانشگاه—در پاسخ به تعارضات معرفتیِ ناشی از علوم تجربی و نظریه‌های غربی، نقشی اساسی ایفا کرده است.

وی با اشاره به نقش دروس عمومی و معارف اسلامی تدریس‌شده توسط اساتید حوزه در دانشگاه‌ها، گفت این لایه‌ها تنها جنبه آموزشی ندارند، بلکه کارکردی هویت‌ساز و تثبیت‌کننده دارند. استاد خسروپناه این خدمات را در حل چالش‌های فکریِ جدیِ دانشجویان مسلمان دانست که در مواجهه با نظریه‌هایی چون تکامل، مکانیک کوانتوم، اصل عدم قطعیت یا فلسفه‌های مادی، با سؤالاتی بنیادین روبه‌رو می‌شوند.

استاد خسروپناه بیان کرد: پیش از انقلاب، شخصیت‌هایی چون شهید مطهری، آیت‌الله طالقانی، دکتر صحابی، مهندس بازرگان، شهید مفتح و شهید بهشتی، گفتگوهایی به نام کلام جدید را راه‌اندازی کردند تا بتوانند این تعارض‌های ظاهری را در چارچوب عقل و وحی برطرف کنند.

خسروپناه افزود که پس از انقلاب و به‌ویژه در دهه ۷۰، این چالش‌ها به‌طور تصاعدی افزایش یافت: همه نظریه‌ها و شبهات غربی با ورود گسترده به کشور، ترجمه، بومی‌سازی و تبلیغ شدند و فضایی ناآرام معرفتی در جامعه علمی ایجاد کرد. در پاسخ، حوزه‌ها با راه‌اندازی رشته‌هایی چون کلام اسلامی (با پیشگامی آیت‌الله سبحانی)، و فلسفه دین (با تلاش‌های آیت‌الله مصباح‌یزدی) به میدان آمدند.

وی با تذکر به یکی از مهم‌ترین گام‌های تاریخی، یادآور شد که امام خمینی (ره) با وجود سیاست کلیِ عدم پذیرش طلبه‌ها در مقطع کارشناسی دانشگاه‌ها، استثناهایی برای مقطع دکتری در نظر گرفتند تا گروهی از فضلای حوزه بتوانند مستقیماً با علوم دانشگاهی تعامل کنند، ما در یکی از این دوره‌های استثنایی شرکت کردیم با وجود اینکه مقطع کارشناسی ارشد موسسه امام خمینی را نگذرانده بودیم و در آنجا مستقیماً کتاب‌های فلاسفه معاصر غرب، از جمله نِجل، مِیچم و دیگران را به زبان انگلیسی می‌خواندیم.

استاد خسروپناه این آمادگی فکری را زمینه‌ساز گفت‌وگوهای عمیق علم دین دانست که در نهادهایی چون موسسه حکمت و فلسفه ایران به شکل سامان‌یافته ادامه یافت: چهار سال متوالی تنها در یکی از این نشست‌ها، به فلسفه فیزیک پرداخته شد. چهار سال دیگر به فلسفه زیست‌شناسی. شهید فخری‌زاده، شهید طهرانچی و دیگر دانشمندان در این جلسات شرکت داشتند. این‌ها نه صرفاً گفت‌وگوهای تشریفاتی، بلکه بحث‌هایی عمیق، ساختارمند و نوآورانه بود که امروز ثمرات آن در پژوهش‌های نوین علم-دینی نمایان است.

وی با اشاره به نیاز امروز کشور، گفت: اکنون، بیش از پیش، انسجام ملی اولویتی استراتژیک کشور است. دشمن متوجه شده که هدف اصلی‌اش باید ایجاد تفرقه، دوقطبی و ناآرامی درونی باشد. در این شرایط، وحدت حوزه و دانشگاه باید فراتر از همکاری‌های آموزشی، نقشی هدایت‌گرانه در حکمرانی فرهنگی، علمی و اجتماعی ایفا کند.

استاد خسروپناه پیشنهاد خود را برای چنین حکمرانی‌ای در قالب حکمرانی مبتنی بر حکمت بیان کرد: حکمت نه صرفاً علم است، نه صرفاً فضیلت، و نه صرفاً معرفت بلکه ترکیبی است از هر سه، که قرآن می‌فرماید: یُؤتِی الْحِکْمَةَ مَن یَشَاءُ ۚ وَمَن یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا. حکمت، ویژه اولوالالباب است و حکمرانی بر اساس آن، تنها راه خروج از بحران‌های فرهنگی و علمی کنونی است.