شوش یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی جنوب غربی آسیاست که در شمال دشت خوزستان قرار دارد و تپه‌های «آکروپل»، «آپادانا»، «شهر شاهی» و محدوده «شهر صنعتگران» از مهمترین قسمت‌های آن به شمار می‌رود. بر پایه نتایج کاوش‌های باستان‌شناسان انگلیسی و فرانسوی در شوش، استقرار جوامع انسانی در این محوطه از نیمه دوم هزاره پنجم پیش از میلاد آغاز و تقریبا به طور پیوسته تا سده‌های میانه اسلامی ادامه داشته است. با پایان حضور هیئت باستان‌شناسی فرانسوی و هم زمان با انقلاب در ایران پژوهش‌های باستان‌شناسی در شوش با وقفه‌ای طولانی روبه‌رو شد. از آن پس کاوش‌های محدود انجام شده توسط هیئت‌های ایرانی در محوطه باستانی شوش بیشتر با ماهیت نجات‌بخشی صورت گرفت.

بلندترین تپه شوش آکروپل است که متاسفانه قلعه هیئت باستان‌شناسی فرانسوی(قلعه شوش) در سال ۱۸۹۷ میلادی در منتهی الیه شمالی آن بنا شده است. در شمال تپه آکروپل،  تپه آپادانا کاخ‌های داریوش هخامنشی و در قسمت شرقی آن شهر شاهی قرار دارد. تپه شهر شاهی از تمامی تپه‌های دیگر وسیع‌تر است.

محوطه‌ای به نام برج بزرگ اصلی (زندان) هم  در جنوبی‌ترین قسمت شهر شاهی وجود دارد. کم ارتفاع‌ترین این تپه‌ها که از یک رشته پستی و بلندی تشکیل شده به شهر صنعتگران معروف است. این تپه در قسمت شرقی سه تپه دیگر واقع شده است. در قسمت غربی تپه آکروپل رودخانه شاوور قرار دارد و کاخ هخامنشی شائور و آرامگاه دانیال نبی‌(ع) در کناره این رود واقع شده است. محوطه باستانی شوش در سال ۱۳۱۰ه.ش با شماره ۵۱ در فهرست آثار ملی کشور و در سال ۱۳۹۴ ه.ش (۲۰۱۵ .م) به عنوان هجدهمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی (یونسکو) ثبت شده است‌. 

زیرگذر شوش؛ مثنوی هفتاد من 

یکی از پروژه‌های عمرانی چالش برانگیز شهر شوش در دهه گذشته موضوع زیرگذر شوش بود. در بهمن ماه ۱۳۹۶ جامعه باستان‌شناسی ایران پیرو خبرهایی که نشان از آسیب به عرصه شهر تاریخی و باستانی شوش داشت، نامه‌ای به وزارت راه و شهرسازی نوشت و با اشاره به این که مجموعه باستانی شوش با قدمت ۷ هزارسال به دلیل ارزش‌های منحصربه فردش ثبت جهانی شده ضمن ارائه پیشنهادهایی برای پیشگیری از تعرض به عرصه باستانی شوش، مراتب هشدار و اعتراض نسبت به کم‌توجهی به این میراث تمدن بشری را بیان کرد‌.

این اعتراض مورد توجه «عباس آخوندی» وزیر وقت راه و شهرسازی قرار گرفت و طرح مذکور موقتا متوقف شد.اما به ناگاه در زمستان سال ۹۷ شورای شهر و شهرداری شوش شبانه تصمیم به برچیدن سازه پل روگذر محور ترانزیت اهواز به اندیمشک به منظور ایجاد مسیر زیرگذر گرفتند.

مسئولان شهری می‌گفتند خط اصلی ترانزیت اهواز – اندیمشک دقیقا از دل شهر شوش و از روی این پل می‌گذرد و چون این پل کفاف رفت‌ و آمد خودروها و موضوعات ترافیکی را نمی‌دهد باید زیرگذر احداث کرد.مسئولان شهرداری و شورای شهر شوش به نامه‌‌ای از رئیس اداره میراث‌فرهنگی شوش استناد می‌‌کردند که در آن قید شده بود «زیرگذر شوش در عرصه میراث جهانی واقع نیست.»

شوش ۷۰۰ هکتاری یا ۴۰۰ هکتاری؟!

مسئله اینجا بود که در تعیین عرصه و حریم ملی محوطه شوش، عرصه این محوطه بیش از  ۷۰۰ هکتار تعیین شده بود اما در پرونده ثبت جهانی تنها ۴۰۰ هکتار آن گنجانده شد. اما جامعه باستان‌شناسی خطاب به شهرداری و شورای شهر شوش این اقدام را یورش شبانه بولدوزرها به عرصه باستانی شهر شوش، دانست که با اعتراض‌های گسترده همراه بوده است.

همچنین یادآور شد «پروانه سلحشوری» نماینده وقت مجلس طی نامه‌ای به وزیر  راه و شهرسازی خواستار اعلام نظر تخصصی این وزارتخانه در خصوص عبور زیرگذر شوش و جلوگیری از دوباره‌کاری شده است. بنا به تاکید جامعه باستان شناسی ایران، عرصه مذکور ۷۰۰ هکتار است و زیرگذر مورد مناقشه نیز، آشکارا درون عرصه مصوب و ابلاغ شده ملی قرار دارد. اما افزون بر این، زیرگذر مذکور درون حریم درجه یک جهانی شهر شوش هم واقع شده است.