به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، بریکس که یک بلوک اقتصادی مهم متشکل از کشورهای نوظهور شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، به سرعت در حال روی آوردن به طلا از طریق انباشت این فلز گرانبهاست. هرچند کشورهای بریکس به طور رسمی حدود ۲۰ درصد از ذخایر طلای جهانی را در اختیار دارند، اما آنها به همراه کشورهای متحد راهبردی‌شان یعنی کشورهایی که عضو بریکس نیستند اما روابط مستحکم با اعضای این گروه دارند، هم‌اکنون در مجموع به طور تقریبی ۵۰ درصد طلای جهانی را کنترل می‌کنند.

ذخایر طلای بریکس

بر اساس گزراش روزنامه «مینت» مستقر در دهلی‌نو، در این راهبرد، روسیه و چین پیشتاز هستند. چین سال گذشته میلادی ۳۸۰ تن طلا تولید کرد و سهم روسیه نیز ۳۴۰ تن بود. در ادامه این استراتژی، برزیل سپتامبر امسال، ۱۶ تن طلا خریداری کرد که نخستین خرید این کشور از سال ۲۰۲۱ به شمار می‌رود.

آنوج گوپتا، مدیر شرکت «Ya Wealth» در توضیح راهبرد دوگانه کشورهای عضو بریکس گفت: کشورهای عضو بریکس تولید طلا را افزایش و در عین حال، فروش آن را کاهش داده‌اند. آنها به طور همزمان، از بازار بین‌المللی نیز طلا خریداری می‌کنند. طبق داده‌های موجود، حد فاصل سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، بانک‌های مرکزی کشورهای بریکس بیش از ۵۰ درصد طلای جهانی را خریداری کردند؛ اطلاعاتی که شاید دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری آمریکا، از شنیدنش خوشحال نشود.

پشت این راهبرد دوگانه بریکس چه چیزی نهفته است؟

ساچین جاسوجا، رئیس بخش سهام و یکی از بنیانگذاران شرکت Centricity WealthTech واقع در هندوستان، با هدف رمزگشایی از این راهبرد دوگانه بریکس درباره طلا گفت: کنترل فزاینده ذخایر طلا و خرید روزافزون طلا توسط کشورهای بریکس، نشانه‌ای معنادار از بروز تنش در نظم مالی جهانی تحت سلطه دلار آمریکاست. گرچه دلار آمریکا همچنان ارز ذخیره اصلی جهان است، تحولات اخیر نشان می‌دهد که برتری بی‌چون‌وچرای آن به تدریج مورد تردید قرار گرفته است نه اینکه به طور ناگهانی به چالش کشیده شود.

اقتصادهای بریکس هم‌اینک به طور تقریبی ۳۰ درصد تجارت جهانی را تشکیل می‌دهند و همین امر تصمیمات پولی جمعی آنها را به موضوعی با اهمیت جهانی بدل کرده است. یکی از اهداف بلندمدت این بلوک، کاهش وابستگی به زیرساخت‌های مالی غربی، به ویژه دلار آمریکا، برای تسویه حساب‌های تجاری و اهداف مرتبط با نگهداری ذخایر ارزی بوده است.

نیروی محرکه این تغییر

جاسوجا در توضیح تحولاتی که به شکل‌گیری این تغییر در تفکر کشورهای عضو بریکس منجر شده است، تاکید کرد: این تغییر سرنوشت‌ساز در تفکر آنها، پس از جنگ روسیه و اوکراین رخ داد؛ زمانی که دولت‌های غربی بخش قابل توجهی از ذخایر ارزی روسیه را مسدود کردند. این رویداد به طور اساسی دیدگاه کشورهای مستقل را درباره امنیت ذخایر تغییر داد. این اتفاق نشان داد که دارایی‌های دلاری یا آن‌دسته از دارایی‌هایی که خارج از کشور نگهداری می‌شوند، در صورت بروز اختلافات سیاسی، در معرض مخاطرات ژئوپلیتیکی قرار دارند. از آن زمان به بعد، مدیریت ذخایر به سمت دارایی‌هایی حرکت کرده که از لحاظ سیاسی، فیزیکی و مصون از کنترل خارجی هستند.

به گفته وی، «بانک‌های مرکزی بریکس جزو خریداران پرتکاپو بوده‌اند و اکنون چین، روسیه و هند در جمع بزرگ‌ترین دارندگان رسمی طلا در جهان قرار دارند. در نتیجه، سهم طلا در ذخایر ارزی بریکس به طور یکنواخت افزایش و وابستگی به دارایی‌های دلار کاهش یافته است. این تغییر در ذخایر با افزایش شدید و پایدار قیمت طلا همراه بوده که نه تنها به عنوان سپری در برابر تورم، بلکه به دلیل تقاضای رسمی قوی نیز بوده است. روند قیمت طلا نشان می‌دهد که در نظام مالی به شدت متفرق، بازارها روزبه‌روز بیشتر طلا را به‌عنوان ذخیره نهایی می‌بینند؛ نظام مالی‌ای که در آن اعتماد به ارزهای ذخیره، دیگر همچون گذشته بی‌قیدوشرط نیست.

بریکس در حال کاهش وابستگی به دلار آمریکا

جاسوجا اضافه کرد: کشورهای بریکس به طور پویا در حال کاهش وابستگی دلاری در مبادلات تجاری هستند. در یک دهه گذشته، سهم تجارت «درون‌بریکس» که با ارزهای محلی تسویه می‌شود، به طور پیوسته افزایش یافته است به طوری که حدود یک-سوم چنین مبادلاتی بدون دلار انجام می‌شود. توافق‌های دوجانبه همچون توافق‌های تجاری بین هند-روسیه و چین-برزیل با ارزهای محلی نشان‌دهنده تغییری عمل‌گرایانه برای کاهش هزینه‌های تراکنش، پایین آوردن خطر مواجهه با تحریم‌ها و محدود کردن وابستگی به چرخه‌های نقدینگی مبتنی بر دلار است.

نحوه عملکرد این راهبرد

«پونمودی آر» مدیرعامل شرکت «Enrich Money» در پاسخ به این پرسش که نتیجه این راهبرد دوگانه درباره طلا اتخاذی از سوی اعضای بریکس و کشورهای متحدشان، چیست، گفت: نفوذ بریکس به وضوح به افزایش تولید سالانه طلا منجر شده و کشورهای عضو و متحد، حدود نیمی از عرضه جدید جهانی را تشکیل می‌دهند. این تمایز اهمیت دارد زیرا کنترل بر عرضه آینده، انعطاف‌پذیری راهبردی را افزایش می‌دهد بدون اینکه به معنای سلطه فوری بر نظامی پولی جهانی باشد. شتاب اخیر در خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی بریکس باید اساسا به عنوان راهبرد مدیریت ریسک و تنوع‌بخشی دیده شود. طلا یک دارایی خنثی و مقاوم در برابر تحریم بوده و تحولات ژئوپلیتیکی اخیر، بسیاری از اقتصادهای نوظهور را بر آن داشته است تا در ریسک‌های تمرکز ذخایر خود بازنگری کنند.

چالش پیش روی ارز بریکس با پشتوانه طلا

«پونمودی آر» گفت: رقابت ساختاری واقعی نه تنها بر سر طلا بلکه با ساختار پترودلار(دلارهای نفتی)، تغییرات در تجارت جهانی و افزایش تعرفه‌های وارداتی است. تلاش راهبردی چین برای توسعه خودروهای برقی، انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، بخشی از برنامه‌ای بزرگ‌تر برای بازنویسی قوانین تجارت و انرژی جهان است تا مواجهه بلندمدت با قیمت‌گذاری کالاها بر مبنای دلار کاهش یابد.

جاسوجا در پایان تاکید کرد: انباشت فزاینده طلا توسط بریکس به معنای پایان نقش دلار نیست، اما نشانه‌ای قابل اتکا از تغییر ساختاری به سمت یک نظام مالی جهانی متنوع‌تر و چندقطبی است؛ نظامی که در آن طلا آرام آرام نقش خود را به عنوان لنگر نهایی اعتماد پولی بازیابی می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران،‌ برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و اندونزی هم اینک ۱۰ عضو گروه بریکس را تشکیل می‌دهند. این گروه همچنین دسته جدیدی با عنوان شریک را برای کشورهای علاقه‌مند به همکاری ایجاد کرده است.

در سال ۲۰۲۴ همزمان با آغاز پیوستن رسمی ایران به گروه بریکس، روسیه ریاست دوره‌ای این گروه را برعهده داشت. در سال جاری میلادی (۲۰۲۵)،‌ کشور برزیل این عنوان را دارد.