آفتاب نو– توت‌فرنگی، طلای سرخ غزه که روزگاری منبع اصلی درآمد خانواده‌ها بود، اکنون پشت خط زرد محاصره شده و دسترسی به زمین‌ها تقریباً غیرممکن شده است.

فصل برداشت توت‌فرنگی در نوار غزه، که از دسامبر تا آوریل(آذر تا فروردین) ادامه دارد، همواره جایگاه ویژه‌ای در زندگی کشاورزان این منطقه داشته است.توت‌فرنگی که به «طلای سرخ» غزه معروف است، نه تنها منبع اصلی درآمد کشاورزان بود، بلکه نمادی از افتخار و هویت محلی به شمار می‌رفت. اما اکنون، مزارع طلای سرخ در شمال غزه پس از سال‌ها خشونت و جنگ‌های ویرانگر تقریباً خالی شده‌اند.صقر، کشاورز ۳۲ ساله اهل بیت‌لاهیا و متخصص کشت توت‌فرنگی، می‌گوید: «قبل از آغاز جنگ اخیر، توت‌فرنگی سهم بزرگی در ایجاد اشتغال داشت و یکی از محصولات ارزشمند کشاورزی نوار غزه بود. حدود ۸۰ درصد زمین‌های بیت‌لاهیا به توت‌فرنگی اختصاص داشت و هر مزرعه ۱۶ کارگر را مشغول می‌کرد که هر کدام خانواده‌ای را تحت حمایت داشتند. اوضاع عالی بود.»

با این حال، حتی پیش از این بحران، کشاورزان با محدودیت‌های شدید مواجه بودند. صادرات توت‌فرنگی تقریباً غیرممکن بود و عبور از گذرگاه‌های تحت کنترل اسرائیل اغلب باعث می‌شد محصولات خراب شوند یا نتوانند به بازارهای خارجی برسند. نتیجه این محدودیت‌ها، فروش توت‌فرنگی در بازارهای داخلی با زیان‌های سنگین بود.اما هیچ چیزی با ویرانی دو سال گذشته قابل مقایسه نیست. صقر می‌گوید: «موسم‌های سخت قبلی را تجربه کرده‌ایم، اما چیزی شبیه این نبود. دیگر نمی‌توانیم به شرایط گذشته بازگردیم.»

مزارع نابود شده و درآمد کشاورزان به صفر رسید

آخرین ارزیابی‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد نشان می‌دهد که بخش کشاورزی در غزه در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد؛ حدود ۸۷ درصد زمین‌های کشاورزی آسیب دیده‌اند و پیش‌بینی می‌شود وضعیت در سال ۲۰۲۵ بدتر شود. بیشتر زمین‌های باقی‌مانده تنها برای کشاورزی محدود مناسب هستند و تولید آنها به چند صد هکتار محدود شده است. گلخانه‌ها و چاه‌ها تخریب شده‌اند و سیستم‌های آبیاری از کار افتاده‌اند، در نتیجه زمین‌های کشاورزی به حال خود رها شده و خشکیده‌اند.

در بیت‌لاهیا، تقریباً ۹۵ درصد خانه‌ها یا ویران شده یا غیرقابل سکونت هستند و اکثر ساکنان این شهر بی‌سرپناه شده‌اند. صقر که خانواده‌ای ده نفره دارد، می‌گوید: «توت‌فرنگی منبع اصلی درآمدم بود. اکنون در شرایط کاملاً نابسامان قرار داریم؛ خانه‌ام از بین رفته، نمی‌توانم به زمین‌ها دسترسی پیدا کنم و تمام تجهیزاتم از بین رفته است.»در جریان آتش‌بس موقت در اوایل سال ۲۰۲۵، صقر برای مدت کوتاهی به بیت‌لاهیا بازگشت تا از نزدیک وضعیت خانه خود را ببیند. او و خانواده‌اش با ویرانی گسترده مواجه شدند و حتی تلاش کردند با کاشت چند دونم کدو در شرایط ابتدایی درآمدی اندک کسب کنند، اما با از سرگیری حملات، این تلاش نیز نابود شد.

زمین‌های کشاورزی خالی و گلخانه‌ها تخریب شده‌اند

لینا المدهون، ۲۲ ساله و بنیان‌گذار پروژه «ثمره» برای حمایت از کشاورزان و ترویج کشاورزی خانگی، می‌گوید: «فصل توت‌فرنگی همواره لحظاتی گرم و جمعی برای جامعه بود. ما برنامه‌ریزی می‌کردیم که به مزارع برویم، صبحانه بخوریم و از تماشای توت‌های قرمز در میان برگ‌های سبز لذت ببریم.»

وی تأکید کرد که نبود فصل توت‌فرنگی تنها خسارت مالی به کشاورزان نیست، بلکه ضربه‌ای روحی و معنوی به جامعه وارد می‌کند: «فقدان این فصل، نمادی از از دست رفتن جشن و خاطرات مشترک ماست.»صقر که به دلیل درگیری‌ها بارها از بیت‌لاهیا به رفح، سپس به خان‌یونس، المواصی و در نهایت دير البلح نقل مکان کرده است، می‌گوید تلاش برای بازگشت به خانه در جریان آتش‌بس اکتبر با محدودیت مواجه شد، زیرا منطقه‌ای که خانه‌اش در آن قرار دارد اکنون در محدوده «خط زرد» است.خط زرد، مرزی موقت است که پس از مرحله اول آتش‌بس تعیین شد و بخش‌های بزرگی از غزه شمالی و جنوبی را در کنترل نیروهای اسرائیلی قرار داده است. این خط مانع بازگشت هزاران نفر به خانه‌هایشان می‌شود و هرگونه نزدیک شدن به آن با خطر جانی همراه است.

لینا المدهون می‌گوید: «خط زرد بزرگترین مانع پروژه ماست. زمین‌های کشاورزی ایمن به اندازه کافی وجود ندارد. مردم تلاش می‌کنند بیت‌لاهیا را احیا کنند، اما خطر و حضور نظامی دائم، کار را دشوار می‌کند.»با ادامه محدودیت‌ها و جدایی بخش‌های شمالی غزه، توت‌فرنگی معروف این منطقه در پشت خط زرد به خاک سپرده شده و زمین‌های وسیع مورد نیاز برای کشت آن دیگر در دسترس نیست. صقر می‌گوید: «تمام مزارع توت‌فرنگی در محدوده خط زرد قرار دارند؛ آنها نیازمند فضا و مراقبت دائمی هستند، کشت آنها در مناطق شلوغ و پرجمعیت غیرممکن است.»

نابودی «طلای سرخ» غزه، داستانی از از دست رفتن درآمد، هویت و نماد اجتماعی یک منطقه است، و همچنان میلیون‌ها نفر را در کشاکش بحران انسانی و اقتصادی قرار داده است.

منبع: فارس