میزبانی علمی ایران از بریکس

به گزارش آفتاب نو،

نمایندگان کشورهای عضو، ۳روز در ایران گردهم آمدند تا درباره شکل‌دهی به نسل تازه‌ای از پروژه‌های ابَرعلمی و ایجاد شبکه‌ای یکپارچه از آزمایشگاه‌ها، رصدخانه‌ها و مراکز پیشرفته تحقیقاتی گفت‌وگو کنند. این نشست، علاوه بر نمایش ظرفیت‌های علمی ایران، پیام روشنی برای آینده داشت: بریکس می‌خواهد نقش فعال‌تری در معماری جهانی علم و فناوری ایفا کند و مسیر تازه‌ای از دیپلماسی علمی را رقم بزند.

چرا مهم است؟

• این نشست و پیشنهادها می‌توانند زمینه‌ساز «دیپلماسی علمی» میان کشورهای بریکس شوند؛ یعنی همکاری علمی بین‌المللی که هم علمی باشد، هم سیاسی/اقتصادی و این برای کشورهایی مثل ایران مهم است.
• با تمرکز بر زیرساخت‌های تحقیقاتی بزرگ، کشورهای عضو می‌توانند به تجهیزات و امکانات سطح بالا دسترسی مشترک پیدا کنند که برای پژوهش‌های پیشرفته بسیار مؤثر است.
• باعث «تقویت مبادله علمی» و «تقسیم هزینه و تخصص» بین کشورها می‌شود. هزینه ساخت و نگهداری زیرساخت‌های بزرگ معمولا بالاست؛ همکاری بین‌المللی می‌تواند این بار را تقسیم کند و بهره‌وری علمی را بالا ببرد.

اهم محورهای گفت‌وگو در نشست هفتم

• کشورهای عضو بریکس ضرورت ایجاد شبکه‌ای منسجم از زیرساخت‌های تحقیقاتی مشترک را بررسی کردند؛ شبکه‌ای که بتواند نیازهای علمی جهان در حال گذار را پاسخ دهد.

• نمایندگان علمی بریکس بر ایجاد امکان دسترسی متقابل پژوهشگران به آزمایشگاه‌ها، رصدخانه‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و مراکز محاسبات پیشرفته کشورهای عضو تأکید کردند.

• اعضا درباره تعریف و آغاز چند «کلان‌پروژه علمی مشترک» گفت‌وگو کردند؛ پروژه‌هایی فراملی که ظرفیت آن را دارند به دستاوردهایی در تراز بین‌المللی منتهی شوند.

• تدوین سازوکارهای مشترک برای تأمین مالی مگاپروژه‌ها، یکی از محورهای جدی بحث بود؛ از جمله ایجاد صندوق‌های مشترک توسعه علم و فناوری در بریکس.

• ایران پیشنهاد داد که برخی امکانات ملی از جمله رصدخانه ملی ایران، شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی و زیرساخت‌های حوزه انرژی و فوتونیک در چارچوب همکاری بریکس مورد استفاده مشترک قرار گیرد.

• موضوع استانداردسازی داده‌های علمی و ایجاد بسترهای مشترک برای تبادل امن و سریع داده میان اعضا نیز مطرح شد و با استقبال گسترده مواجه گردید.

• نمایندگان بر اهمیت شکل‌دهی به یک نقشه راه پنج‌ساله در حوزه زیرساخت‌های تحقیقاتی توافق کردند؛ نقشه‌ای که اولویت‌ها، منابع و مسئولیت‌ها را مشخص می‌کند.

• چالش‌های فنی و حقوقی همکاری‌های بین‌المللی از مالکیت فکری گرفته تا حقوق اشتراک داده، در قالب جلسات تخصصی مورد بررسی قرار گرفت.

• اعضا بر لزوم آموزش نیروی انسانی و تبادل دانشجو و پژوهشگر تأکید کردند تا ظرفیت‌های انسانی هم‌سطح با زیرساخت‌ها رشد کند.

• ایران تأکید کرد که بریکس باید از ظرفیت خود برای کاهش وابستگی علمی و فناورانه به ساختارهای سنتی جهانی بهره بگیرد و مدل جدیدی از «دیپلماسی علمی جنوب‌ـ‌جنوب» را بنیان بگذارد.

• یکی از محورهای مهم، معرفی پروژه‌های نوظهور در حوزه‌های نوین مانند انرژی‌های همجوشی، زیست‌فناوری پیشرفته، هوش مصنوعی و سنجش‌ازدور بود و اعضا درباره مشارکت در این پروژه‌ها تبادل نظر کردند.

• نشست در نهایت با تأکید بر ضرورت افزایش نقش بریکس در معماری جهانی علم و فناوری و آغاز رایزنی برای پروژه‌های مشترک جدید به کار خود پایان داد.