چرا باید نان کامل مصرف کنیم؟

 به گزارش بهداشت نیوز، «رضیه شناور»  در پاسخ به سوالی که نان کامل چیست، گفت: نان کامل، نانی است که از گندم کامل تهیه می شود؛ آرد کامل یعنی آردی که هر سه جزء گندم، شامل جوانه، آندوسپرم و سبوس را در خود دارد.

وی توضیح داد: در کارخانه‌هایی که نان کامل تهیه نمی شود، معمولاً هنگام آسیاب‌کردن گندم، جنین یا جوانه گندم که بخش اصلی ارزش تغذیه‌ای گندم است، برای برخی مصارف دیگر جدا می‌شود؛ اما در کارخانجاتی که نان کامل تهیه می شود، سه جزء گندم، شامل جوانه، آندوسپرم و سبوس را در خود دارد.

 رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز تصریح کرد: باید دانست که پروتئین‌ها، اسیدهای چرب ضروری، ویتامین E و بخش عمده ویتامین‌های گروه B در جوانه گندم قرار دارد.

چرا نان کامل برای سلامت ضروری است؟

این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه نان قوت غالب ایرانیان است، افزود: در بسیاری از کشورها، برنج یا سیب‌زمینی منبع اصلی انرژی است، اما در ایران نان مهم‌ترین بخش سبد غذایی مردم را تشکیل می‌دهد که سهم قابل‌توجهی از پروتئین، انرژی و ریزمغذی‌ها را از نان دریافت می‌کنیم.

وی ادامه داد: در گندم، گلوتن باکیفیت، ویتامین‌های گروه B، ویتامین E، امگا۳ و فیبر وجود دارد و به همین دلیل، اگر نان از آرد کامل تهیه شود، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مثل دیابت، فشار خون، چاقی، بیماری‌های قلبی و حتی برخی سرطان‌ها داشته باشد.

نان سفید؛ مثل شکر عمل می‌کند

به گفته شناور، نان‌های کپی یا زنبوری که با آردی تهیه می شود که میزان سبوس‌گیری‌ آن بالاست و میزان سبوس در آرد کم است، این نان ها از نظر سرعت جذب شبیه شکر هستند.

وی توضیح داد: نان سفید پاسخ گلایسمی سریعی دارد؛ یعنی قند خون را به‌سرعت بالا می‌برد، باعث ترشح زیاد انسولین می‌شود و فرد خیلی زود دوباره احساس گرسنگی می‌کند. این روند زمینه‌ساز افزایش وزن، چاقی شکمی و در نهایت دیابت است.

نان کامل؛ احساس سیری طولانی تر و کمک به کنترل وزن

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: فیبر موجود در نان کامل باعث می شود که با مقدار کمی از مصرف نان حجم معده پر شود که باعث سیری طولانی‌مدت می‌گردد. همین موضوع کمک می‌کند فرد هم نان کمتری بخورد و هم انرژی دریافتی‌اش مدیریت شود. رهاسازی تدریجی قند، کنترل قند خون و چربی خون را به‌طور طبیعی به همراه دارد.

اهمیت نان کامل برای دانش‌آموزان

شناور با اشاره به اینکه بسیاری از دانش‌آموزان به جای لقمه سالم در مدرسه، تنقلات ناسالم با خودشان می برند، گفت: ذائقه نسل جدید تغییر کرده است و بجای مصرف لقمه سالم به مصرف آب میوه های مصنوعی، چیپس، پفک روی آورده اند، این یک چالش فرهنگی است که بهتر است در مسیر اطلاع رسانی و فرهنگ سازی توجه بیشتری شود.

به گفته وی، مصرف نان کامل همراه با موادی مانند پنیر، تخم‌مرغ یا کوکو می‌تواند به‌دلیل وجود ویتامین‌های گروه B، به آرامش اعصاب، تمرکز بهتر تحصیلی و کاهش پرخاشگری کمک کند.

این متخصص تغذیه تصریح کرد: غلات کامل یکی از بهترین منابع دریافت ویتامین‌های گروه B هستند ویتامین‌های گروه B در سلامت اعصاب، آرامش روان و تمرکز تحصیلی دانش‌آموزان نقش دارد، کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند به بی‌حوصلگی، عصبانیت و اختلال تمرکز منجر شود.

او اضافه کرد: با جایگزینی نان کامل با نان سفید، دانش‌آموزان زمان بیشتری سیر می‌مانند و تمایل به مصرف تنقلات ناسالم کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند به بهبود تحصیل و ارتقای سلامت عمومی منجر شود.

افزودن سبوس پودری به نان مفید است یا مضر؟

شناور افزود: در سال‌های اخیر برخی واحدهای نانوایی بعد از آماده شدن نان یا حین پخت نان، سبوس پودری به آن اضافه می کنند. اما غافل از اینکه سبوسی که جدا شده و بعداً به نان اضافه شود، نه‌تنها ارزش غذایی ندارد بلکه می‌تواند برای بدن آسیب‌ بزند.

فیتات؛ مانع جذب آهن و کلسیم

به گفته رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، سبوس جداشده حاوی ماده‌ای به نام فیتات (اسید فیتیک) است که با عناصر ضروری مانند آهن، روی و کلسیم پیوند می‌زند و مانع جذب آن‌ها در بدن می‌شود.

شناور توضیح داد: زمانی که سبوس همراه با آرد وارد فرایند خمیرگیری و تخمیر نان می‌شود، فیتات توسط فعالیت مخمرها غیر فعال می‌گردد. اما وقتی سبوس به‌صورت پودر و جداگانه به خمیر یا غذا افزوده شود، فیتات فعال باقی می‌ماند و می‌تواند موجب کم‌خونی، فقر آهن، اختلال در جذب کلسیم و کاهش دریافت روی شود.

وی گفت: اگر شرایط نگهداری سبوس نامناسب باشد، فضای برای رشد قارچ‌ سمی در سبوس فراهم می شود.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: مصرف مداوم مواد کپک‌زده، می‌تواند عملکرد کبد را مختل کند و در طولانی‌مدت زمینه‌ساز بروز انواع سرطان‌ها شود.

مردم اولین ناظران سلامت نان

شناور گفت: مردم لازم است آگاه تر باشند، اگر جایی مشاهده کردند که به نان، سبوس پودری افزوده می‌شود،سعی کنند که از خرید آن خودداری کنند و همچنین موضوع را از طریق سامانه ۱۹۰ به ما گزارش دهند تا بازرسان دانشگاه علوم پزشکی شیراز جهت پیگیری موضوع، مسئله را بررسی کنند.

نقش سیاست‌گذاران در ترویج نان سالم

شناور با تاکید بر نقش مهم سیاست‌گذاران در ترویج نان سالم، اظهار کرد: نان سالم یک موضوع فردی نیست، بلکه یک مسئله کلان سلامت عمومی است، موفقیت در ترویج نان کامل، وابسته به تصمیمات هوشمندانه و مسوولانه سیاست‌گذاران حوزه سلامت است.

اهمیت کیفیت آرد و فرایند تولید نان

وی با اشاره به اهمیت کیفیت آرد و فرآیند تولید نان ادامه داد: در سیاست‌گذاری سلامت نان، موضوعاتی مانند استفاده از آرد کامل، تخمیر صحیح و به‌ویژه میزان نمک مجاز در تهیه نان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اینکه نان قوت غالب مردم ایران است و سرانه مصرف آن بالاست، استفاده نادرست نمک در نان می‌تواند موجب افزایش فشارخون و بیماری‌های قلبی‌_عروقی شود. به همین دلیل، تعریف استانداردهای دقیق و حد مجاز نمک در نان از اولویت‌های سیاست‌گذاران حوزه سلامت است.

اهمیت نحوه پخت نان

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: در سیاست‌گذاری سلامت نان، نحوه پخت نیز اهمیت دارد؛ باید نان به‌گونه‌ای تولید شود که هم کیفیت تغذیه‌ای آن حفظ شود و هم ضایعات به حداقل برسد. این موضوع علاوه بر سلامت مردم، به اقتصاد خانوار و کاهش هدررفت مواد غذایی نیز کمک می‌کند.

اصلاح عادات مصرف نان

شناور با توصیه به مردم برای اصلاح عادات مصرف نان گفت: مردم هنگام خرید نان، حتماً نان را در محل خنک کنند و سپس در کیسه‌های پارچه‌ای قرار دهند. قرار دادن نان داغ در کیسه‌های پلاستیکی باعث انتقال ریزپلاستیک‌ها می‌شود که برای سلامت بدن بسیار مضر است. کاهش استفاده از پلاستیک و ظروف یکبارمصرف باید به یک رفتار روزمره و فرهنگ صحیح در خانواده‌ها تبدیل شود.

نظارت دقیق بر نانوایی ها

وی با اشاره به نقش نظارت و حمایت در ارتقای کیفیت نان گفت: یکی از محورهای مهم سیاست‌گذاری سلامت، نظارت دقیق بر نانوایی‌ها و حمایت از واحدهایی است که نان سالم و کامل تولید می‌کنند. این نانوایی‌ها می‌توانند الگوی مصرف جامعه را تغییر دهند و سلامت عمومی را ارتقا دهند.

شناور در پایان یادآور شد: در حال حاضر هم نانوایی‌های یارانه‌ای و هم واحدهای آزادپز نان کامل در شیراز و سایر شهرستان های فارس فعال است، هدف پویش ملی نان کامل این است که با اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، مردم بدانند نان کامل چه فوایدی دارد و چگونه از آن استفاده کنند.